Nhiều di tích nhà cổ Hội An đang trong cảnh chờ sập

Phố cổ Hội An - Ảnh: B.D.

Theo thống kê, hiện 11 di tích trong diện gian nan trùng tu này, tất cả đều thuộc sở hữu tư nhân.

Bế tắc trong ngôi nhà chờ sập

Trên tuyến phố đi bộ trung tâm Hội An có căn nhà mặt tiền ở số 68 Trần Phú đang trong tình trạng hư hại không thể khắc phục. Bề ngoài nhà cổ này nhìn đồng nhất với không gian rêu phong cổ kính xung quanh. Nhưng vào bên trong là cảnh rệu rã, mục ruỗng tàn lụi.

Sống trong gian nhà cổ gần 400m² này là ba người phụ nữ đều trên 80 tuổi, là chị em ruột. Cụ Ngô Thị Gần là người "nhỏ tuổi" nhất nhưng cũng đã… 83 tuổi. Cụ Gần nói nhà được nối tiếp qua nhiều thế hệ, hiện nay chủ sở hữu đứng tên là một người có quốc tịch tại Hà Lan.

Do tuổi đời sử dụng đã hàng trăm năm, nhà cổ trị giá hàng chục tỉ đồng ở vị trí đắc địa bậc nhất Hội An này đang trong diện không thể chống đỡ, trùng tu, mà buộc phải hạ giải. 

Nhưng việc hạ giải cũng chưa thể tiến hành do chưa làm việc được với người đại diện pháp lý. Do nhà hư hại quá nặng, các đợt mưa bão lớn như trong cơn bão Trà Mi vừa qua, những người sống trong nhà cổ này đều được chính quyền xuống vận động di dời ra bên ngoài.

Nhà 68 Trần Phú bên ngoài bình thường nhưng phía trong gần như đã hư hại hoàn toàn - Ảnh: B.D.

Khu đất ở 76/18 Trần Phú nguyên là đất của dòng tộc, rộng hàng ngàn mét vuông nhưng giờ đây đã có 3 gia đình con cháu các thế hệ của dòng tộc này cư ngụ. Nhiều năm qua đây là một trong những căn nhà xuống cấp nặng nhất, tốn không ít công sức và tiền của để gia cố, chống mối mọt.

Hiện nay một trong ba ngôi nhà trên khu đất này gần như không thể chống đỡ nổi, mà phải hạ giải. Tuy nhiên việc thiếu người đại diện về pháp lý, chịu trách nhiệm để đứng ra lo liệu các thủ tục tu bổ khiến mọi việc chưa thể tiến hành.

Ngoài đường Trần Phú còn có các nhà cổ trong tình trạng "tiến không được, lùi không xong" như các nhà cổ trên đường Lê Lợi, Bạch Đằng, hội quán Ngũ Bang…

Nhà nước có tiền nhưng chủ nhà không đối ứng

Ông Nguyễn Văn Sơn, chủ tịch UBND thành phố Hội An, nói chuyện trùng tu đảm bảo an toàn cho người dân sống trong các nhà cổ ở Hội An luôn được đốc thúc. Thành phố tìm nhiều giải pháp trong nỗ lực tổng thể bảo vệ không gian, quần thể khu phố cổ, nhưng việc "có tiền vẫn không thể trùng tu nhà cổ" đang khiến cơ quan chức năng đau đầu.

"Hiện có thực tế nan giải là dù có tiền vẫn không thể trùng tu di tích. Các nhà cổ, di tích tuổi đời hàng trăm năm, qua nhiều thế hệ và mua bán hoặc chuyển quyền quản lý qua lại tới nay không xác định được người đứng tên trên giấy tờ. Dù biết nhà hư hỏng đó nhưng cũng chưa thể làm gì khác" - ông Sơn nói.

Chủ tịch UBND thành phố Hội An cho biết hiện nay di tích sở hữu nhà nước thì ngân sách cấp để trùng tu. Với các công trình sở hữu tư nhân thì Nhà nước hỗ trợ 45-75% kinh phí, số tiền còn lại thì chủ di tích đối ứng.

Cấu kiện ở nhà 76/18 Trần Phú bị mối ăn rỗng - Ảnh: B.D.

Tuy nhiên ngay cả khi hỗ trợ tới 75% thì đa phần các gia đình cũng khó có tiền để cùng trùng tu.

Như trường hợp của ba chị em cụ Ngô Thị Gần hay ở số nhà 76/18 Trần Phú. Khi nói với Tuổi Trẻ Online, các gia đình này đều cho biết cuộc sống rất khó khăn, họ chỉ duy trì mức sống tối thiểu chứ không có khoản dư giả.

"Giờ mà nói đối ứng để trùng tu nhà thì chúng tôi cũng chẳng biết lấy đâu ra, vì hai vợ chồng làm cũng chỉ đủ ăn" - bà Lương Thị Huyền Trang, nhà 76/18 Trần Phú, nói.