Có nhiều câu nói dân gian như "mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất" hay "nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm" cho thấy lươn được coi là thực phẩm rất bổ dưỡng.
Tuy nhiên, có câu nói "dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng", nghĩa là không phải tất cả các loại lươn đều an toàn để ăn. Chẳng hạn, lươn "trông trăng" là một loại mà mọi người không nên tiêu thụ. Vậy lươn "trông trăng" thực sự là gì và tại sao lại không nên ăn? Hãy cùng tìm hiểu nhé!
"Lươn trông trăng" là gì? Liệu có thật sự tồn tại loại lươn này trong thực tế?
Theo truyền thuyết dân gian, "lươn trông trăng" là một loại lươn đồng lớn hơn lươn ruộng thông thường và có hai đặc điểm nổi bật. Đầu tiên, chúng thích ăn xác động vật chết, chẳng hạn như xác chó mèo bên ngoài đồng. Thứ hai, chúng thường xuất hiện vào những đêm trăng tròn, ngẩng đầu nhìn lên ánh trăng, nên mới được gọi là "lươn mặt trăng."
Theo truyền thuyết dân gian, "lươn trông trăng" là một loại lươn đồng lớn hơn lươn ruộng thông thường và có hai đặc điểm nổi bật.
Chính những câu chuyện này đã khiến nhiều người tin rằng loại lươn này không thể ăn được. Ở một số nơi, còn có quan niệm rằng lươn trông trăng có độc, và việc ăn phải có thể dẫn đến ngộ độc, thậm chí là tử vong.
Vậy liệu "lươn trông trăng" có thật không? Nếu có, làm thế nào để nhận biết và tránh ăn phải vì nguy hiểm? Theo các ghi chép lịch sử, lần đầu tiên lươn trông trăng được nhắc đến là vào thời nhà Minh ở Trung Quốc, thông qua câu chuyện về một chàng trai đã chết vì ngộ độc sau khi ăn phải lươn này. Từ đó, truyền thuyết lan truyền rằng lươn trông trăng rất độc.
Tuy nhiên, đây chỉ là một truyền thuyết, và không có bằng chứng xác thực nào về sự nguy hiểm của lươn đồng. Tại Việt Nam, việc ăn lươn đồng đã trở thành thói quen từ lâu, từ miền Nam ra miền Bắc, và chưa có trường hợp nào ghi nhận ngộ độc hay tử vong sau khi tiêu thụ lươn.
Nếu bạn từng bắt lươn, có thể bạn đã thấy chúng đôi khi nhô đầu lên khỏi mặt nước. Hiện tượng này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, buộc lươn phải nổi lên để thở.
Tuy nhiên, đây chỉ là một truyền thuyết, và không có bằng chứng xác thực nào về sự nguy hiểm của lươn đồng
Lươn đồng thường hoạt động vào ban đêm, đặc biệt là vào những đêm trăng sáng, khiến việc bắt chúng trở nên dễ dàng hơn. Nhiều người lớn tuổi ở vùng quê thường nói rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, có thể vì đó là "lươn trông trăng." Tuy nhiên, những câu chuyện này chủ yếu mang tính chất truyền thuyết và thiếu cơ sở khoa học.
Tại sao không nên ăn "lươn trông trăng"?
Trước hết, theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật thối rữa. Điều này liên quan đến thói quen ăn uống của lươn đồng.
Lươn là loài cá ăn thịt khá hung dữ, có chế độ dinh dưỡng đa dạng, bao gồm cá nhỏ, tôm, ếch, chim và thậm chí cả rắn. Khi thiếu thức ăn, chúng không ngần ngại tiêu thụ xác động vật chết, như chó và mèo. Những con lươn càng lớn thì càng ăn nhiều loại thực phẩm này, vì vậy chúng được cho là mang nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng, không thích hợp để tiêu thụ.
Thứ hai, lươn lớn còn được cho là có độc tính cao hơn. Mặc dù độc tố không nằm trong thịt, mà chủ yếu ở trong máu, nhưng mức độ độc tính này tăng lên theo kích thước của lươn. So với lươn nhỏ, việc nấu chín lươn lớn và loại bỏ hoàn toàn nội tạng cùng máu trở nên phức tạp hơn. Nếu không nấu kỹ, nguy cơ ngộ độc sẽ rất cao.