Có những câu nói dân gian như "mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất" hay "nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm", cho thấy lươn được coi là một món ăn bổ dưỡng.
Tuy nhiên, cũng có câu "dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng", có nghĩa là không phải loại lươn nào cũng có thể ăn được. Chẳng hạn, lươn "trông trăng" là loại không nên dùng. Vậy lươn "trông trăng" là gì và tại sao lại không nên ăn? Hãy cùng tìm hiểu!
"Lươn trông trăng" là gì? Liệu loại lươn này có thật sự tồn tại trong thực tế?
Dân gian truyền miệng về một loại lươn đồng đặc biệt, được gọi là "lươn trông trăng." Theo truyền thuyết, loài lươn này lớn hơn so với lươn ruộng bình thường và có hai đặc điểm đặc trưng. Thứ nhất, chúng thường ăn xác động vật chết, như xác chó mèo ngoài đồng. Thứ hai, chúng xuất hiện vào đêm trăng tròn, ngẩng đầu nhìn trăng, nên được gọi là "lươn mặt trăng."
Vì những câu chuyện này, nhiều người tin rằng loại lươn này không thể ăn được. Thậm chí, ở một số nơi còn lưu truyền quan niệm cho rằng lươn trông trăng có thể gây ngộ độc, thậm chí dẫn đến tử vong.
Dân gian truyền miệng về một loại lươn đồng đặc biệt, được gọi là "lươn trông trăng."
Vậy liệu có thật sự tồn tại "lươn trông trăng"? Nếu có, làm sao để phân biệt và tránh ăn phải chúng? Các ghi chép lịch sử chỉ ra rằng "lươn trông trăng" lần đầu được nhắc đến trong thời nhà Minh ở Trung Quốc, khi có câu chuyện một chàng trai ăn phải loài lươn này và chết vì ngộ độc. Kể từ đó, dân gian lan truyền rằng lươn trông trăng rất độc.
Tuy nhiên, đây chỉ là truyền thuyết, và không có bằng chứng xác thực về sự nguy hiểm của lươn đồng. Ở Việt Nam, ăn lươn đồng đã trở thành thói quen lâu đời, từ Bắc vào Nam, và chưa có trường hợp nào bị ngộ độc hay tử vong do ăn lươn.
Trên thực tế, nếu bạn từng bắt lươn, có thể sẽ thấy chúng đôi khi nhấc đầu khỏi mặt nước. Điều này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm, thiếu oxy, khiến lươn phải nổi lên để thở. Lươn đồng thường hoạt động mạnh vào ban đêm, đặc biệt là những đêm trăng sáng, lúc này chúng dễ bị bắt.
Ngoài ra, nhiều người lớn tuổi ở các vùng quê vẫn thường nói rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, và có thể đó chính là "lươn trông trăng." Tuy nhiên, những câu chuyện này chủ yếu là truyền thuyết, không có cơ sở khoa học xác thực.
Vì sao không nên ăn "lươn trông trăng"?
Theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật chết, điều này gắn liền với thói quen ăn uống của lươn ruộng. Lươn là loài ăn thịt khá hung dữ, có chế độ ăn đa dạng bao gồm cá nhỏ, tôm, ếch, chim và cả rắn.
Khi thiếu thức ăn, lươn có thể ăn cả xác động vật chết như chó, mèo. Những con lươn lớn càng tiêu thụ nhiều loại thức ăn này, vì vậy chúng được cho là mang nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng, không an toàn để ăn.
Theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật chết, điều này gắn liền với thói quen ăn uống của lươn ruộng.
Thứ hai, lươn lớn cũng được cho là có độc tính cao hơn. Mặc dù độc tố không có trong thịt mà chủ yếu trong máu lươn, nhưng độc tính này tăng lên khi lươn càng lớn. So với lươn nhỏ, việc nấu chín lươn lớn và loại bỏ hoàn toàn nội tạng, máu là công việc phức tạp hơn. Nếu không nấu kỹ, nguy cơ ngộ độc vẫn có thể xảy ra.