Ông Donald Trump hội đủ điều kiện để trở thành ứng viên đại diện đảng Cộng hòa tranh cử tổng thống từ tháng 3, sau khi thắng áp đảo hàng loạt cuộc bầu cử sơ bộ ở các bang, khiến đối thủ lần lượt bỏ cuộc. Nhưng Trump dường như không vội chọn bạn đồng hành, dù ứng viên cấp phó có thể hiện diện liên tục trên đường đua, truyền tải thông điệp tranh cử trong thời gian ông phải hầu tòa ở New York.
"Tôi sẽ chọn, nhưng không quá sớm trước Đại hội Toàn quốc đảng Cộng hòa (RNC)", ông Trump trả lời phỏng vấn tại bang Wisconsin hôm 1/5.
RNC năm nay tổ chức ở thành phố Milwaukee, bang Wisconsin ngày 15-18/7. Thông thường, ứng viên phó tổng thống sẽ phát biểu trước các đại biểu vào tối trước ngày sự kiện kết thúc. Năm 2016, ông Trump chọn bạn đồng hành là Mike Pence, khi đó là thống đốc bang Indiana, trong tuần ngay trước khi RNC diễn ra.
Cựu tổng thống Donald Trump phát biểu tại Waukesha, bang Wisconsin ngày 1/5. Ảnh: AP
Ngoài Wisconsin, ông Trump ngày 1/5 còn đến Michigan vận động tranh cử. Cựu tổng thống từng thắng hai bang chiến trường này năm 2016, nhưng sau đó thất bại trước đối thủ Joe Biden năm 2020. Đây là lần đầu Trump trở lại đường đua từ khi tòa hình sự Manhattan ngày 15/4 bắt đầu xét xử ông với cáo buộc làm giả hồ sơ kinh doanh để chi tiền ém thông tin bất lợi khi tranh cử năm 2016.
Quá trình xét xử kéo dài ít nhất 6 tuần và Trump phải có mặt tại tòa 4 ngày làm việc mỗi tuần, trừ các thứ tư, bào mòn đáng kể quỹ thời gian của cựu tổng thống. Tuy nhiên, cựu tổng thống cho biết vụ kiện ở New York không khiến ông phải đẩy nhanh quy trình tìm bạn đồng hành tranh cử.
Đội ngũ của ông Trump vẫn chưa hoàn tất giai đoạn đầu của quá trình sàng lọc ứng viên phó tổng thống tiềm năng, 7 nguồn thạo tin nói với NBC News. Các ứng viên hàng đầu chưa nhận được câu hỏi khảo sát hay đề nghị cung cấp thông tin. Một số đồn đoán cho rằng ông Trump đang đánh giá khả năng gây quỹ của ứng viên.
Ông Trump hiện chưa xem xét danh sách ứng viên tiềm năng, như từng làm suốt nhiều tuần năm 2016 trước khi chọn ông Pence. Nhiều ứng viên sẽ cùng ông Trump tham gia một sự kiện gây quỹ cuối tuần này ở Palm Beach, bang Florida. Đây có thể được coi là "một buổi sàng lọc".
"Mọi thứ đã diễn ra thầm lặng một thời gian", một cố vấn của ông Trump nói khi được hỏi về cuộc tìm kiếm ứng viên phó tướng. Một nguồn thạo tin nói đội ngũ tranh cử của ông Trump chưa tiếp xúc trực tiếp các ứng viên, nhưng đã tìm hiểu kỹ về họ.
Trong số ứng viên tiềm năng có các thượng nghị sĩ Marco Rubio (Florida), Tim Scott (Nam Carolina), JD Vance (Ohio), thống đốc Doug Burgum (Bắc Dakota) và Kristi Noem (Nam Dakota), hạ nghị sĩ Byron Donalds (Florida), Elise Stefanik (New York) cùng Ben Carson, cựu bộ trưởng phát triển nhà ở và đô thị dưới thời Trump. Ngoại trừ Carson, họ đều được coi là "khách mời đặc biệt" tại sự kiện cuối tuần này.
"Đây chắc chắn là cơ hội để các lãnh đạo năng động nhất của chúng ta thể hiện thông điệp chiến thắng, chấm dứt nhiệm kỳ yếu kém và thiếu trung thực của ông Biden", Brian Hughes, cố vấn cấp cao của ông Trump, nói. "Những người ủng hộ tài chính cho ông Trump cùng chương trình nghị sự 'Nước Mỹ trên hết' sẽ thấy rằng họ đang giúp cứu đất nước này bằng chiến thắng vào tháng 11".
7 ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa, từ trái sang lần lượt là Doug Burgum, Chris Christie, Nikki Haley, Ron DeSantis, Vivek Ramaswamy, Tim Scott và Mike Pence, tại cuộc tranh luận lần hai ở Simi Valley, bang California ngày 27/9/2023. Ảnh: Reuters
Các nguồn thạo tin cho biết doanh nhân Vivek Ramaswamy và thống đốc Florida Ron DeSantis, hai ứng viên tổng thống bỏ cuộc hồi tháng 1, gần như chắc chắn không trong cuộc đua ghế cấp phó. Trong khi đó, Noem cũng "không còn cơ hội", sau khi hứng chỉ trích vì kể câu chuyện từng bắn chết chó của chính mình cách đây 20 năm để chứng minh bà đủ năng lực ra quyết định khó.
Một biến số nữa chính là sự khó đoán của Trump, cả về thời điểm thông báo và ứng viên ông có thể thêm hoặc bớt khỏi danh sách. Nguồn tin thân cận một ứng viên phó tướng tiềm năng nói sự kiện gây quỹ sẽ là "thước đo tài năng quyên tiền".
"Bất cứ ai nói họ biết thời điểm hay người được ông Trump chọn làm phó tướng đều là kẻ dối trá, trừ khi do chính ông Trump tuyên bố", Hughes bổ sung.
Việc sàng lọc ứng viên được cho là chủ đề thường xuất hiện trong các cuộc trao đổi tại tư dinh Mar-a-Lago của Trump, cựu tổng thống thường xuyên hỏi khách mời về các lựa chọn. Tuy nhiên, một nguồn tin nói tình hình khó có tiến triển bởi ông còn đang phải hầu tòa.
"Ông ấy không thể tập trung vào việc gì khác ngoài quá trình xét xử đang diễn ra", người này nói.
Ryan Williams, trợ lý cấp cao chiến dịch tranh cử của Mitt Romney năm 2012, cho biết ứng viên tổng thống Cộng hòa này đã đưa ra lựa chọn phó tướng vài tuần trước khi RNC diễn ra tháng 8 cùng năm.
Williams nêu ra một số khác biệt giữa tình thế của Romney và Trump. Romney tháng 4/2012 vẫn đang phải đối phó đối thủ cùng đảng là Rick Santorum trong mùa bầu cử sơ bộ. Romney khi đó "được đưa tin miễn phí" nhờ truyền thông liên tục đồn đoán về ứng viên cấp phó của ông.
"Việc lựa chọn phó tướng phần nào nhằm thu hút truyền thông đến chiến dịch của mình hơn", Williams nói. "Trump thì khác, ông ấy đã có đủ sự chú ý cần thiết. Ông ấy cũng đang phải dành hầu hết thời gian ở phòng xử án".
Theo Williams, ông Trump có thể thực hiện quy trình lựa chọn "ít cấu trúc hơn" so với những chiến dịch trước. "Hầu hết những cái tên ông ấy đề cập dường như đều đã được sàng lọc kỹ, như Scott và Rubio đều từng tranh cử tổng thống", Williams nhận định.
Ngoài ra, ông Trump cũng có lý do để không đưa ra lựa chọn lúc này. Nhiều ứng viên thường xuất hiện trên truyền thông bênh vực Trump, như Scott, Vance hay Burgum, và ông có thể coi đây là "buổi thử giọng".
"Tại sao Trump phải đánh cược, làm suy giảm sự ủng hộ này bằng việc loại họ khỏi danh sách ứng viên phó tướng", một chiến lược gia đảng Cộng hòa nói. "Tôi nghĩ mọi thứ sẽ diễn ra muộn tốt hơn là sớm. Trump thích sự kịch tính, kiểu như chương trình thực tế Người tập sự của ông".
Như Tâm (Theo NBC News, New York Post)