Tổng thống đắc cử Donald Trump ngày 14/11 thông báo chọn Robert F. Kennedy Jr., 70 tuổi, làm Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS), khẳng định ứng viên của ông sẽ là người "làm cho nước Mỹ vĩ đại và khỏe mạnh trở lại".
Tuy nhiên, quyết định ông Trump một lần nữa khiến chính trường Mỹ dậy sóng bởi Kennedy Jr., con trai cựu bộ trưởng tư pháp Robert F. Kennedy, cháu của cố tổng thống John F. Kennedy, là người có khá nhiều quan điểm gây tranh cãi cũng như ý tưởng kỳ lạ về y tế.
Robert F. Kennedy Jr. phát biểu tại một cuộc vận động tranh cử của ông Donald Trump ở Milwaukee, Wisconsin, hôm 1/11. Ảnh: AFP
Chống vaccine
Kennedy Jr. nổi tiếng là người phản đối vaccine. Ông từng tuyên bố vaccine có thể gây ra chứng tự kỷ, nói rằng "không có loại vaccine nào an toàn và hiệu quả". Ông gọi vaccine Covid-19 là "vaccine chết người nhất từng được tạo ra".
Giới chuyên gia cảnh báo không có tuyên bố nào trong số trên là đúng. Các nghiên cứu đều chỉ ra rằng vaccine không khiến người tiêm mắc chứng tự kỷ. Vaccine là tấm lá chắn hiệu quả chống lại các bệnh nguy hiểm ở trẻ em như ho gà, sởi... và vaccine Covid-19 đã cứu sống hàng triệu người trên toàn cầu.
Theo bình luận viên Devi Sridhar của Guardian, phần lớn điều Kennedy Jr. nói chỉ là những gì nhiều người muốn nghe. Bài vaccine giờ đây được không ít người Mỹ sử dụng như một cách khác thường để thu hút ủng hộ, tạo hiệu ứng trên mạng xã hội.
Thậm chí không rõ liệu Kennedy Jr. có thực sự tin vào những gì ông nói hay không. Những vị khách được mời đến dự tiệc tại nhà riêng của ông vào tháng 12/2021 đều được yêu cầu tiêm vaccine hoặc xét nghiệm âm tính với Covid-19. Kennedy Jr. sau đó cho rằng chính vợ mình là người đưa ra yêu cầu này.
Kennedy Jr. phản đối quy định tiêm vaccine bắt buộc tại trường học. Ông bày tỏ hoài nghi về các tài liệu khoa học hiện có đã được phê duyệt về vaccine cho thấy chúng an toàn và hiệu quả.
Ông tuyên bố muốn yêu cầu các nghiên cứu khoa học về tính an toàn và hiệu quả của vaccine được công bố để "mọi người có thể tự đánh giá". Hiện chưa rõ "mọi người" mà ông muốn đề cập là ai, bởi ở Mỹ có rất nhiều người kiên quyết bài vaccine, bất chấp các dữ liệu khoa học được công bố.
Howard Lutnick, đồng chủ tịch nhóm chuyển giao của Tổng thống đắc cử Trump, cho hay Kennedy Jr. muốn "đánh giá lại dữ liệu về vaccine và chứng minh chúng không an toàn".
Câu hỏi lớn hiện nay là những quan điểm tiêu cực như vậy với vaccine của ông có thể gây tác động thế nào trong những năm tới, khi ông trở thành lãnh đạo các cơ quan y tế Mỹ. Liệu ông có cắt giảm phân bổ ngân sách cho các chiến dịch tiêm chủng không? Liệu ông có loại bỏ những nghiên cứu tìm ra vaccine mới không?
Nếu Kennedy Jr. được Thượng viện phê chuẩn làm Bộ trưởng HHS, các chuyên gia cho biết vaccine sẽ là vấn đề đầu tiên được tân lãnh đạo Bộ Y tế đưa ra thảo luận.
HHS là cơ quan giám sát Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA), Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh (CDC), Viện Y tế Quốc gia (NIH), cũng như các chương trình Medicare và Medicaid cung cấp bảo hiểm y tế cho người người nghèo, người từ 65 tuổi và người khuyết tật.
Ủng hộ sữa không thanh trùng
Kennedy Jr. tháng trước cáo buộc FDA "đàn áp" một danh sách dài các chất và sản phẩm, trong đó có sữa thô, tức sữa tươi chưa qua quá trình thanh trùng hay tiệt trùng.
Một số nhà hoạt động y tế nói họ thích hương vị của sữa thô hoặc tin nó tốt cho sức khỏe hơn các loại sữa thanh trùng.
Kennedy Jr. từng lên tiếng ủng hộ sữa thô. Tại một sự kiện do Quỹ Weston A. Price tổ chức hồi năm 2022, ông tuyên bố rằng "kể từ khi tôi ở đây vào năm ngoái, tôi chỉ uống sữa thô".
Weston A. Price là tổ chức kêu gọi mở rộng quyền tiếp cận sữa thô cho cộng đồng.
Theo FDA và CDC, uống sữa thô luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe. Sữa thô chứa nhiều vi khuẩn, trong đó có một chủng E. coli có thể gây ra suy thận và tử vong. Vì thế, việc uống sữa thô cũng là nguyên nhân gây bùng phát bệnh tật trong cộng đồng.
Meghan Davis, phó giáo sư tại Đại học Johns Hopkins, người nghiên cứu các bệnh truyền nhiễm ảnh hưởng đến động vật và con người, cho biết đợt bùng phát cúm gia cầm ở bò sữa đã làm tăng nguy cơ đối với sức khỏe cộng đồng.
Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ, kể từ khi đợt bùng phát đầu tiên được phát hiện hồi tháng ba, virus H5N1 đã lây lan sang gần 500 đàn bò ở 15 bang. Sữa thô chứa hàm lượng virus cao cũng có thể lây nhiễm cho người.
Các nghiên cứu gần đây của FDA và Bộ Nông nghiệp Mỹ đã phát hiện ra rằng quy trình tiệt trùng có hiệu quả trong việc vô hiệu hóa virus.
Tiến sĩ Georges C. Benjamin, giám đốc điều hành Hiệp hội Y tế Công cộng Mỹ, lưu ý việc khuyến khích tiêu thụ sữa thô, hoặc buộc FDA phải hạn chế cảnh báo về những rủi ro liên quan đến sữa thô, "là một ý tưởng tồi" trong bối cảnh dịch cúm gia cầm bùng phát.
Làm như vậy "sẽ ổn cho đến khi ông ấy phải đối mặt với đợt bùng phát vi khuẩn đầu tiên ở nhóm trẻ em uống sữa thô và có người tử vong vì ông ấy khuyến khích mọi người uống sữa thô", tiến sĩ Benjamin nói, đề cập tới Kennedy Jr.
Những người ủng hộ sữa thô tin rằng chúng chứa nhiều enzyme có lợi và nhiều loại men vi sinh hơn sữa tiệt trùng. Ngoài ra, người tiêu thụ sữa thô cũng có tỷ lệ mắc hen suyễn và dị ứng thấp hơn.
Quyết định ai có thể bán sữa thô không phải thẩm quyền của FDA mà thuộc về chính quyền bang. Nhưng kể từ những năm 1980, FDA đã có quy định về việc không được phép vận chuyển sữa thô ra khỏi 30 bang cho phép bán chúng.
Một số nhà lập pháp phản đối quy định trên và đã cố gắng trong nhiều năm để thúc đẩy dự luật tại quốc hội cho phép bán sữa thô giữa các bang đồng ý lưu thông sản phẩm này.
Phó giáo sư Davis cho hay bà lo ngại việc tăng tiêu thụ sữa thô có thể khiến virus H5N1 dễ thích nghi hơn, trở nên nguy hiểm hơn hoặc dễ lây truyền giữa người với người hơn.
Tổng thống đắc cử Trump dùng bữa cùng con trai Trump Jr., tỷ phú Elon Musk, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và ứng viên Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Kennedy Jr. Ảnh: X/Trump Jr.
Loại bỏ flo ra khỏi nguồn nước
Kennedy Jr. từng nói chính quyền mới sẽ tìm cách loại bỏ flo ra khỏi nước uống như một mục tiêu ngay trong ngày đầu tiên ông Trump nhậm chức, đảo ngược một biện pháp can thiệp kéo dài hàng thập kỷ qua vốn được công nhận rộng rãi là có thể tăng cường sức khỏe cộng đồng.
Ông gần đây tuyên bố trên mạng xã hội X rằng flo có liên quan đến bệnh viêm khớp, ung thư xương, suy giảm trí tuệ, rối loạn phát triển thần kinh và bệnh tuyến giáp.
Nhưng CDC, Viện Hàn lâm Nhi khoa Mỹ và các tổ chức y tế khác nói rằng nồng độ flo trong nước uống là an toàn và giúp giảm sâu răng. Theo CDC, rủi ro duy nhất được ghi nhận là các vấn đề thẩm mỹ như men răng đổi màu hoặc lỗ li ti trên răng.
Chính quyền liên bang vào năm 1962 lần đầu tiên khuyến nghị bổ sung flo vào nước uống, dẫn bằng chứng cho thấy chất này ngăn ngừa sâu răng và tăng cường sức khỏe răng miệng.
Chính quyền tổng thống Barack Obama đã giảm lượng flo được khuyến nghị. Các chuyên gia cho biết việc thêm nó vào nước uống giờ đây không còn cần thiết như trước vì flo đã trở nên phổ biến trong kem đánh răng và nước súc miệng.
Thải độc để chữa tự kỷ
Kennedy Jr. có lịch sử quảng bá cho những lợi ích tiềm tàng của liệu pháp thải độc (chelation). Một bài đăng trên blog Children's Health Defense, tổ chức phi lợi nhuận do Kennedy Jr. sáng lập, tuyên bố "nhiều trường hợp tự kỷ" thực chất là các trường hợp bị ngộ độc thủy ngân do chất bảo quản có trong một số loại vaccine gây ra.
Bài đăng, được cho là viết vào năm 2000 và đăng năm 2017, đã đề cao triển vọng của các chất thải độc, tức những hóa chất có thể loại bỏ kim loại độc hại khỏi cơ thể, như một phương pháp điều trị tiềm năng cho chứng tự kỷ.
Các bác sĩ áp dụng phương pháp thải độc để điều trị một số tình trạng, như ngộ độc chì, theo tiến sĩ Jeffrey Brent, nhà độc chất học tại Trường Y khoa Đại học Colorado. Nhưng ông cho rằng sẽ "không có bác sĩ hợp pháp" nào tin thải độc là phương pháp điều trị thích hợp đối với chứng tự kỷ.
Liệu pháp thải độc còn có thể gây nguy hiểm. Một bé trai 5 tuổi đã tử vong vào năm 2005 do ngừng tim sau khi một bác sĩ ở miền tây Pennsylvania cố gắng điều trị chứng tự kỷ của cậu bé bằng liệu pháp này.
"Đó là một vấn đề lớn và có những người đang thúc đẩy nó", tiến sĩ Brent nói. "Tôi chắc chắn rằng họ đang cảm thấy được khích lệ".
Bản thân Kennedy Jr. đã sử dụng liệu pháp thải độc kim loại sau khi xét nghiệm máu cho thấy mức thủy ngân của ông tăng cao. Ông cho rằng mức cao này là do ông thích ăn cá ngừ, loại cá có thể chứa thủy ngân.
Covid-19 "liên quan đến sắc tộc"
Tại một sự kiện hồi năm ngoái, Kennedy Jr. đã thúc đẩy một lý thuyết phân biệt chủng tộc và bài Do Thái rằng Covid-19 "nhắm mục tiêu" vào người da trắng và người da đen nhưng không ảnh hưởng tới người Do Thái Ashkenazi hoặc người Trung Quốc.
Không có bằng chứng nào cho thấy sắc tộc ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch với nCoV. Thay vào đó, các chuyên gia y tế công cộng phát hiện ra rằng các yếu tố kinh tế xã hội khiến một số nhóm khó tiếp cận vaccine hay dịch vụ y tế hơn và đây mới là nguyên nhân chính khiến họ bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch hơn so với những nhóm khác.
HIV/AIDS
Kennedy Jr. từng tuyên bố rằng bệnh AIDS một phần là do "việc sử dụng ma túy giải trí quá mức ở những người đàn ông đồng tính và những người nghiện ma túy".
Nghiên cứu khoa học xác định nguyên nhân gây ra AIDS là do virus gây suy giảm miễn dịch ở người, hay còn gọi là HIV, lây truyền qua đường máu và quan hệ tình dục.
Mối liên hệ giữa thuốc chống trầm cảm và xả súng trường học
Kennedy J.r thúc đẩy những tuyên bố vô căn cứ cho rằng có mối liên hệ giữa thuốc chống trầm cảm như Prozac và các vụ xả súng ở trường học.
"Trước khi Prozac ra đời, chúng ta hầu như không có những vụ xả súng như vậy", ông nói với tỷ phú Elon Musk vào năm ngoái.
Nhưng nghiên cứu cho thấy hầu hết nghi phạm xả súng trường học đều không dùng thuốc trầm cảm trước đó. Với một số ít sử dụng Prozac, giới chức không tìm thấy mối liên quan giữa loại thuốc đó với hành vi xả súng.
Vũ Hoàng (Theo NBC News, Guardian, Washington Post)