Nhìn vào bản đồ, đại úy Rostyslav Kasyanenk tập trung vào dải đất rộng 400-500 m, nơi đã trở thành điểm nguy hiểm nhất ở tiền tuyến những ngày gần đây. "Đó chính là gót chân Achilles trong chiến thuật của Nga", Kasyanenko nói, đồng thời chỉ tay vào vùng đất trống trải nằm giữa lực lượng Nga và thị trấn chiến lược Chasov Yar ở tỉnh Donetsk.
Chasov Yar cao hơn khu vực xung quanh, khiến thành phố trở thành trung tâm hậu cần và căn cứ pháo binh tiền phương chủ lực của Ukraine. Nếu kiểm soát được Chasov Yar, quân đội Nga có thể đưa các thành phố chiến lược gần đó vào tầm bắn của pháo binh và biến nơi này thành điểm tựa để mở những đợt tiến công sâu hơn.
Cứ điểm Ukraine ở phía bắc Chasov Yar bị Nga phát hiện và pháo kích trong video công bố hôm 18/10. Video: RusVesna
Sau khi công phá và kiểm soát thành trì Bakhmut hồi năm ngoái, Nga bắt đầu từ từ tiến đến Chasov Yar cũng như hàng loạt khu vực trọng yếu tại Donetsk.
Quân đội Ukraine có thể đã triển khai ít nhất 5 lữ đoàn để bảo vệ thành phố. Trong vòng 6 tháng qua, đơn vị của Kasyanenko cùng các lực lượng khác đã ngăn chặn đối phương tiếp cận Chasov Yar. Tuy nhiên, quân đội Nga đã từng bước kiểm soát các khu vực phía đông kênh đào Seversky Donets - Donbass, chiến hào tự nhiên bảo vệ Chasov Yar từ phía đông.
Dữ liệu nguồn mở ngày 18/10 cho thấy lực lượng Nga đã mở hai mũi tiến công và vượt qua được kênh đào. Mũi đầu tiên nhằm thẳng vào thành phố, với đầu cầu là quận Novy ở rìa đông Chasov Yar. Mũi thứ hai vòng xuống phía nam, với mục tiêu lập gọng kìm và chia cắt tuyến hậu cần cho thành phố.
Nga cũng tấn công các khu vực tại Chasov Yar bằng thiết bị bay không người lái (drone) tự sát, pháo binh, bom lượn suốt hàng tháng qua.
Theo giới phân tích, Moskva đang chạy đua với thời gian để kiểm soát thành phố trước khi mùa thu đến khiến lá rụng làm mất nơi trú ẩn. Tình trạng ẩm ướt trong mùa đông càng gây khó khăn cho nỗ lực tiến công, khi những con đường trở nên lầy lội và rất khó di chuyển.
"Chỉ cần một sai sót nhỏ, Chasov Yar có thể thất thủ trong vài ngày", Kasyanenko nói.
Binh sĩ Ukraine khai hỏa vào vị trí của Nga dọc tiền tuyến ở Donetsk hồi tháng 6. Ảnh: AP
Quân đội Ukraine đang bám trụ những đô thị như Chasov Yar, nhằm thuyết phục người dân trong nước và những quốc gia phương Tây rằng họ có khả năng giữ vững các vùng lãnh thổ quan trọng về mặt chiến lược, đồng thời chống lại đối thủ áp đảo về cả hỏa lực và quân số.
Đơn vị của Kasyanenko đã đào hầm cố thủ và cố gắng chiến đấu nhằm ngăn lực lượng Nga tiến vào nội thành và dẫn đến những trận đánh khốc liệt trong đô thị.
Dù vậy, nỗ lực cố thủ này khiến họ phải trả giá đắt. Đại đội của Kasyanenko đã mất 30 người, tương đương 25% quân số hiện tại, khoảng 70 binh lính từ các đơn vị khác cũng thiệt mạng khi chiến đấu cùng họ. Các đơn vị Ukraine ráo riết tìm kiếm vũ khí mà lính Nga để lại sau mỗi trận đánh, dấu hiệu cho thấy họ đang thiếu thốn vũ khí như thế nào.
Sau khi hứng chịu tổn thất nặng vì những đợt tấn công trực diện vào các thành trì kiên cố của Ukraine, quân đội Nga đã thay đổi phương pháp tiến công.
Họ áp dụng chiến thuật "tạo nồi hầm", gồm đánh thọc sườn, vây lấn, cắt đường tiếp tế hậu cần và bao vây cứ điểm đối phương. Hỏa lực pháo binh, drone và bom lượn được tận dụng tối đa để bào mòn phòng tuyến và binh lực đối phương, "làm mềm" chiến trường và mở đường cho bộ binh.
Xác xe quân sự Ukraine nằm ngổn ngang dọc theo những con đường dẫn vào thành phố. Một đồng đội trong đơn vị của Kasyanenko đã cho các phóng viên từ Wall Street Journal xem video ngắn, trong đó drone tấn công xe cơ giới Ukraine khi nó lao vào Chasov Yar để giải cứu những người bị thương.
Khu vực Nga kiểm soát (màu đỏ) quanh Chasov Yar. Đồ họa: Military Summary
Kasyanenko, thuộc biên chế Tiểu đoàn Bộ binh cơ giới Độc lập số 21 Ukraine, cho hay lực lượng Nga thường chia thành từng phân đội nhỏ để vượt kênh đào và chạy nước rút để tiếp cận phòng tuyến.
Trong một cuộc tấn công điển hình, nhóm 10 lính Nga chia thành từng phân đội để vượt sông và tiếp cận vùng đệm. Pháo binh và UAV Ukraine liên tục bắn phá khi họ cố chạy nhanh về phía trước. "8 người chết và hai người bị thương nặng. Lính Nga khi đó chỉ cách lực lượng phòng thủ khoảng 10 m", trung úy Ukraine có mật danh Hulk kể lại.
Tom Roseth, phó giáo sư tại Đại học Quốc phòng Na Uy, nhận định Ukraine quyết bám trụ Chasov Yar đã thúc đẩy Nga tìm điểm yếu ở những nơi khác trên tiền tuyến, đáng chú ý nhất là thành phố Toretsk.
Binh lính Ukraine bảo vệ vùng đệm Chasov Yar theo ca 5-7 ngày, đóng quân trong những tòa nhà bị phá hủy trong thành phố. "Chúng tôi ngồi trong đống đổ nát", Hulk nói.
Binh lính ở Chasov Yar đặc biệt sợ bom lượn dẫn đường của Nga. Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết Nga đang thả khoảng 100 quả bom lượn mỗi ngày nhằm vào các mục tiêu tại Ukraine. "Nếu một quả bom lượn rơi xuống gần vị trí của bạn, đó sẽ là lời tạm biệt ", Kasyanenko nói.
Các thành viên trong đại đội của Rostyslav Kasyanenko, trong đó có Hulk ngồi ở giữa. Ảnh: WSJ
Kasyanenko cho hay đơn vị cũng thiếu khả năng tác chiến điện tử hiệu quả, khiến họ gặp bất lợi không nhỏ khi đối đầu những cuộc tấn công bằng drone.
"Mọi thứ đều rất khó khăn", Stanislav Makoviy, trung sĩ trong đại đội của Kasyanenko, cho hay.
Makoviy nhớ lại lần anh bị mắc kẹt ở vị trí cố thủ dọc tiền tuyến với rất ít lương thực và bị xe tăng, drone Nga bắn phá trong 11 ngày. Mỗi buổi tối, anh quan sát tình hình qua kính nhìn ban đêm, tỏ ra thích thú khi thấy những con thú hoang phớt lờ các cuộc bắn phá và săn chuột ở cánh đồng gần đó.
"Điều khó khăn nhất là giữ vững tinh thần", ông nói.
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)