Dmytro Zolotoverekhky, nha sĩ sống ở thủ đô Kiev, cho biết anh đã sửa soạn hành lý và sẵn sàng lên đường tham gia chiến sự với tư cách người điều khiển máy bay không người lái (UAV) cho quân đội Ukraine.
Không giống hầu hết những người lính khác phải liên tục chiến đấu suốt nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, ở tiền tuyến với rất ít thời gian nghỉ ngơi và hồi phục, theo thỏa thuận với quân đội Ukraine, Zolotoverekhky được phép quay lại Kiev hành nghề nha sĩ hai tuần mỗi tháng.
Một chính sách khác thúc đẩy Zolotoverekhky ra chiến trường là anh có thể tự chọn đơn vị mình muốn gia nhập, chiến đấu cùng bạn bè và những người lính giàu kinh nghiệm do một sĩ quan mà anh tin tưởng chỉ huy.
Quân đội Ukraine đang cố gắng thu hút những người như Zolotoverekhky, trong bối cảnh họ cần huy động thêm hàng trăm nghìn tân binh để bảo vệ phòng tuyến trước chiến dịch tấn công mới của Nga.
"Đó là cảm giác được tự chủ. Chính sách này cho phép tôi không phải nhận lệnh từ một chỉ huy ngu ngốc. Tôi đã nghe rất nhiều câu chuyện không lấy gì làm vui vẻ, nhưng giờ đã có nhiều người có động lực chiến đấu hơn", anh nói.
Thành viên tiểu đoàn Siberia của lực lượng vũ trang Ukraine tham gia huấn luyện ở Kiev ngày 10/4. Ảnh: AFP
Đối mặt với lực lượng Nga áp đảo về quân số và hỏa lực trên chiến trường, quân đội Ukraine rất cần bổ sung tân binh, những người sẽ trực tiếp chiến đấu và vận hành các khí tài quân sự dự kiến được phương Tây bàn giao trong những tuần tới.
Tổng thống Volodymyr Zelensky hồi tháng 12/2023 nói quân đội nước này đề xuất huy động thêm 500.000 tân binh. Ông tháng trước ký thông qua luật cho phép hạ độ tuổi huy động quân của Ukraine từ 27 xuống 25, cho rằng người trẻ có thể lực tốt và có thể làm chủ công nghệ một cách nhanh chóng.
Tuy nhiên, hình ảnh những tình nguyện yêu nước xếp hàng dài bên ngoài trung tâm tuyển quân chờ nhập ngũ như trong giai đoạn đầu chiến sự đã biến mất từ lâu. Phần lớn những người tình nguyện đó đã thiệt mạng hoặc bị thương trong chiến trường, trong khi số thanh niên còn lại ở hậu phương không muốn ra trận.
Nỗ lực tuyển quân trở nên khó khăn hơn sau những thông tin về tình trạng thiếu đạn dược, cáo buộc tham nhũng, chỉ huy yếu kém, huấn luyện không đầy đủ trước khi ra trận và binh sĩ ở tiền tuyến phải chiến đấu liên tục mà không có thời gian nghỉ phép. Đề xuất cho binh sĩ xuất ngũ sau 36 tháng tham chiến đã bị bác bỏ, sau khi các chỉ huy quân đội lo ngại nguy cơ mất nhiều binh sĩ có kinh nghiệm vào đầu năm tới.
Bộ Quốc phòng Ukraine đã tìm cách thay đổi chiến thuật tuyển quân, nhằm khuyến khích tình nguyện viên nhập ngũ. Một chiến dịch quảng cáo đã được tung ra nhằm khiến cho việc tuyển quân trở nên thú vị, thu hút hơn. Chính sách đáng chú ý nhất là quân đội Ukraine giờ đây cho phép các tình nguyện viên được chọn đơn vị và thậm chí cả vị trí chiến đấu mong muốn.
"Hãy tự chọn đơn vị bạn muốn phục vụ", một bảng quảng cáo cho tiểu đoàn Da Vinci Wolves nêu rõ. Được biết đến với tên gọi chính thức là Lữ đoàn Cơ giới Độc lập số 67 của quân đội Ukraine, đơn vị này đã chiến đấu ở miền đông Ukraine trong 10 năm qua.
Một quảng cáo khác kêu gọi "hãy tham gia đội giỏi nhất này", đề cập tới đơn vị máy bay không người lái (UAV) thuộc Lữ đoàn Tấn công số 92.
"Mọi lữ đoàn đều đang tuyển dụng ở mức độ nào đó, phụ thuộc vào mức độ triển khai hệ thống mời gọi thanh niên của họ", Serhiy Kuzan, chủ tịch Trung tâm Hợp và An ninh Ukraine, nói.
Ý tưởng này nhằm mang tới cho những tình nguyện viên cảm giác tự chủ trong quyết định nhập ngũ. Người Ukraine có thể được thuyết phục đăng ký vào những đơn vị uy tín và được trang bị tốt hơn, hoặc họ sẽ đảm nhận vai trò hỗ trợ ở hậu phương.
Giới quan sát cho rằng thông điệp ngầm của một số đơn vị là nếu người Ukraine không nhanh chóng lựa chọn tham gia quân ngũ bây giờ, họ có nguy cơ bị buộc phải nhập ngũ vào một đơn vị ngẫu nhiên nào đó về sau.
Cách tiếp cận này hiện được triển khai song song với lệnh huy động quân thường xuyên của Kiev. Bộ Quốc phòng Ukraine mô tả đây là cơ hội mới cho các đơn vị tuyển dụng những người chuyên nghiệp và chủ động, song từ chối tiết lộ họ đã tuyển được bao nhiêu người.
"Theo các cuộc điều tra xã hội học, nhiều người Ukraine sẵn sàng gia nhập quân đội với những điều kiện nhất định. Một trong số những điều kiện quan trọng nhất là họ biết mình sẽ chiến đấu ở đâu, với ai, như thế nào và ở vị trí nào", một người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Ukraine nói.
Cơ quan cũng đang hợp tác với những công ty săn đầu người để chiêu mộ nhân sự cho những vị trí quan trọng.
Lobby X, công ty tuyển dụng phi lợi nhuận, đã xử lý hơn 80.000 đơn đăng ký cho 3.200 vị trí tuyển dụng trong 500 đơn vị của quân đội Ukraine. Các vị trí gồm chuyên gia công nghệ thông tin, người điều khiển UAV, nhân viên y tế, lái xe, kỹ thuật viên truyền thông, phóng viên và bộ binh. Công ty này cho biết họ phụ trách tuyển dụng 1.000 vị trí trong quân đội mỗi tháng.
"Chúng tôi cố gắng thu hút tất cả ứng viên. Nhu cầu của quân đội là rất lớn", Vladislav Grezev, giám đốc điều hành công ty Lobby X, nói.
Công ty tuyển dụng này đã tiến hành khảo sát 46.000 người Ukraine hồi đầu năm nay để hiểu rõ hơn về những gì cản trở khoảng 3 triệu nam giới trong độ tuổi nhập ngũ đăng ký nghĩa vụ quân sự. Chỉ 7% trong số này đang trong quá trình nhập ngũ, trong khi 23% cho biết họ chỉ gia nhập quân đội nếu được đáp ứng một số điều kiện nhất định.
Câu hỏi lớn nhất mà các tân binh tiềm năng đặt ra là liệu chỉ huy tương lai có quan tâm đến tính mạng và sức khỏe của họ hay không.
"Đó không phải là sợ chết, mà là cảm giác không chắc chắn. Họ muốn kiểm soát tương lai của mình nhiều nhất có thể", Grezev nói.
Bảng quảng cáo "hãy tham gia đội giỏi nhất này" của tiểu đoàn UAV tấn công Achilles trên đường phố Ukraine. Ảnh: FT
Việc được phép tham gia nghĩa vụ quân sự bán thời gian như Zolotoverekhky là ví dụ về cách tiếp cận mới của Bộ Quốc phòng Ukraine. Đơn vị anh tham gia là tiểu đoàn tình nguyện hoạt động linh hoạt hơn đơn vị quân đội chính quy.
Tuy nhiên, chiến lược mời gọi thanh niên nhập ngũ này cũng đi kèm nhiều rủi ro. Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết họ chưa chính thức công nhận các đơn vị tình nguyện, nên nha sĩ Zolotoverekhky vẫn có thể bị gọi nhập ngũ sau này.
Franz-Stefan Gady, thành viên Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế tại Anh, cảnh báo chiến lược trên có thể giúp các đơn vị tinh nhuệ có thêm nhân lực, song đồng thời họ cũng có thể thu hút thành viên của đơn vị khác.
"Nếu bạn tập trung tất cả lực lượng tốt nhất trong một vài đơn vị tinh nhuệ, lực lượng này có nguy cơ bị bào mòn nhanh hơn nhiều trong cuộc chiến tiêu hao", Gady nói.
Giới quan sát cũng cảnh báo cách tuyển quân theo hình thức tự nguyện này sẽ không thể giúp Ukraine đạt được mục tiêu có thêm 300.000 tân binh như mong muốn. Gady cho rằng không lâu sau, Ukraine vẫn phải đưa ra những "lựa chọn khó khăn hơn" để bổ sung lực lượng.
Grezev, giám đốc Lobby X, cho biết quân đội luôn mong muốn tuyển mộ một tân binh tình nguyện hơn người bị huy động một cách miễn cưỡng. Tuy nhiên, số người tình nguyện nhập ngũ không phải vô hạn, đặc biệt là đối với các đơn vị bộ binh.
"Huy động quân là cần thiết bởi đây là vấn đề sống còn đối với đất nước Ukraine", Grezev nói.
Thanh Tâm (Theo FT, Reuters)