"Tôi hỏi họ làm gì trong phòng phẫu thuật vậy. Một người lính chỉ vào tôi và nói: 'Ông có phải bác sĩ Ajwa không?'. Tôi xác nhận, và cuộc đánh đập bắt đầu", bác sĩ Issam Abu Ajwa ở miền trung Dải Gaza kể lại.
Toán lính sau đó lôi ông Ajwa, 63 tuổi, khỏi phòng mổ, còng tay, bịt mắt và lột quần áo của ông, rồi đưa ông lên xe tải quân sự cùng với nhóm các bác sĩ, y tá khác rời bệnh viện.
Chưa đầy 24 tiếng sau, xe đưa nhóm đến một trại giam ở Israel, bắt đầu 125 ngày mà bác sĩ Ajwa mô tả là "ngược đãi và bạo lực không ngừng".
Bác sĩ Ajwa cho hay ông bị đánh vào đầu, đổ nước vào tai trong quá trình bị thẩm vấn. Ajwa cho hay toán lính ghì chặt đầu ông xuống đất, lấy một cái chổi cọ toilet chà liên tục vào miệng, khiến răng ông bị gãy.
"Tôi bị còng tay 24 tiếng một ngày. Họ nói muốn đảm bảo rằng tôi không bao giờ có thể mổ được nữa, vì tôi là bác sĩ phẫu thuật", ông kể.
Theo luật pháp quốc tế, các y bác sĩ được bảo vệ trong thời chiến, được phép tiếp tục chữa trị cho tất cả những người cần chăm sóc y tế, song lực lượng Israel đã bắt, giam giữ 297 y bác sĩ, ném bom hàng chục bệnh viện, trong động thái bị Ủy ban Nhân quyền Liên Hợp Quốc cáo buộc là tội ác chiến tranh.
Báo Guardian của Anh và Hiệp hội Phóng viên Điều tra Arab (ARIJ) đã phỏng vấn 7 bác sĩ ở Dải Gaza, trong đó có ông Ajwa, để tìm hiểu về tình trạng bị tra tấn, lạm dụng, bỏ đói mà họ phải trải qua trong trại giam của Tel Aviv.
Vị trí ít nhất 27 bệnh viện bị Israel tấn công ở Dải Gaza. Theo OHCHR
Một số bị bắt khi đang trong xe cứu thương, còn lại bị bắt ở các trạm kiểm soát sau khi được xác định là bác sĩ. Luật Giam giữ Chiến binh Bất hợp pháp của Israel cho phép lực lượng Tel Aviv bắt bất kỳ ai ở Dải Gaza mà họ cho là mối đe dọa an ninh.
Không bác sĩ nào được lính Israel giải thích lý do bị bắt giam. Tất cả đều được thả mà không bị buộc tội sau nhiều tháng.
Bác sĩ Mohammed Abu Selmia, giám đốc bệnh viện al-Shifa ở phía bắc Gaza, cho biết ông bị bắt khi đang di chuyển cùng đoàn xe cứu thương chở bệnh nhân qua trạm kiểm soát, sau khi quân đội Israel yêu cầu ông sơ tán khỏi bệnh viện vào cuối năm 2023.
"Khi tôi xưng tên, họ chĩa súng, bắt tôi ngay lập tức, như thể đang chờ đợi. Họ bịt mắt, bắt tôi quỳ trên sàn rồi đánh tôi bằng ghế và báng súng, sau đó đổ cát lên đầu tôi, nhét đất vào miệng", ông Selmia nhớ lại.
Những người trong đoàn xe cứu thương sau đó bị lính Israel ép lên xe di chuyển tới trại giam. "Chúng tôi bị nêm chặt trên xe, đè lên nhau. Mọi người la hét, ai cũng kêu gào: 'Chúng tôi không biết đi đâu về đâu'", bác sĩ kể.
Cả 7 bác sĩ đều trải qua quá trình giống nhau, từ nhận diện, bắt, giam giữ và chuyển tới nhiều nhà tù khác ở Israel.
Bác sĩ Issam Abu Ajwa ở miền trung Dải Gaza trước (bên trái) và sau khi được Israel phóng thích (phải). Ảnh: X/SC
Trong các cơ sở này, họ cho hay bị đối xử vô nhân đạo, liên tục bị đánh đập. Cai ngục mở nhạc lớn liên tục để họ không thể ngủ.
"Không có ngày nào chúng tôi không bị đánh đập, bị lùa chó tấn công. Thức ăn rất ít, thậm chí chúng tôi bị bỏ đói, không xà phòng, không nước, không nhà vệ sinh. Tôi chứng kiến các tù nhân chết ở đó. Mỗi ngày chúng tôi đều bị sỉ nhục. Ở đó, tôi chỉ là một con số, không phải con người hay giám đốc bệnh viện", bác sĩ Selmia chia sẻ.
Họ trải qua nhiều tháng không tắm rửa, thay quần áo, nhiều người mắc các bệnh ngoài da, bị nhiễm trùng đến mức "không thể đứng vững". Một trong 7 bác sĩ còn chứng kiến cảnh nhân viên y tế ở Dải Gaza bị lạm dụng tình dục trong trại giam Israel.
"Thành thật mà nói, dù tôi có kể nhiều đến mấy, thì cũng chỉ là một phần nhỏ trong những gì thực sự xảy ra", ông Selmia nói.
Cho đến nay, các tổ chức đã ghi nhận hai bác sĩ Gaza chết trong thời gian bị Israel giam, trong đó có bác sĩ Adnan al-Bursh, trưởng khoa chỉnh hình tại bệnh viện al-Shifa. Đồng nghiệp cho biết ông tử vong vì bị tra tấn, lạm dụng tình dục nghiêm trọng.
"Israel cần thả lập tức các nhân viên y tế và chấm dứt bắt cóc cưỡng bức, tra tấn, ngược đãi họ. Những người gây ra tội ác phải bị truy cứu theo luật pháp quốc tế", Ủy ban Nhân quyền Liên Hợp Quốc ra tuyên bố cho hay.
Bác sĩ Ajwa (trái) quay trở lại phòng khám hồi tháng 2. Ảnh: SBI
Guardian đã gửi lời kể của 7 bác sĩ ở Dải Gaza cho quân đội Israel (IDF). Lực lượng này không bình luận từng trường hợp cụ thể, mà ra tuyên bố chung, cho biết: "Trong chiến sự Gaza, nghi phạm khủng bố bị bắt, những nghi phạm liên quan bị giam và thẩm vấn. Ai được xác định không tham gia khủng bố sẽ được thả càng sớm càng tốt".
IDF khẳng định cung cấp cho tù nhân quần áo, đệm, thức ăn, đồ uống và dịch vụ chăm sóc y tế thường xuyên. IDF thừa nhận có các trường hợp tử vong trong thời gian giam giữ và đang tiến hành điều tra từng trường hợp.
Trong khi đó, đối với gia đình của những bác sĩ bị bắt giam, việc không có thông tin về người thân là nỗi đau dai dẳng mỗi ngày.
Cuối năm 2024, Israel bị dư luận quốc tế lên án vì bắt bác sĩ nhi khoa Hussam Abu Safiya, giám đốc bệnh viện Kamal Adwan ở trại tị nạn Jabaliya, do nghi ông là thành viên Hamas. Đến giữa tháng 2, luật sư mới được phép lần đầu gặp ông tại nhà tù Ofer, xác nhận ông bị tra tấn, đánh đập, không được điều trị.
"Chúng tôi vô cùng lo lắng, vì ông ấy bị thương. Chúng tôi rất sốc", con trai ông là Elyas Abu Safiya, người đang vận động trả tự do cho bố, nói.
Bác sĩ Ajwa được phóng thích sau 125 ngày bị giam trong nhà tù Israel. Dù chưa thể trồng lại những chiếc răng bị lính Israel đánh gãy, ông đã quay lại khám bệnh ở Gaza.
"Gửi đến những người muốn hủy hoại đôi tay tôi, bất kể các anh làm gì, tôi là bác sĩ, sẽ tiếp tục hành nghề. Tôi sẽ đứng trong phòng mổ đến hơi thở cuối cùng", ông nói.
Đức Trung (Theo Guardian, Reuters, Washington Post, Al Jazeera)