Theo Globocan 2020, tỷ lệ mắc mới ung thư gan tại Việt Nam là 26.418 ca mỗi năm, chiếm 14,5% tổng số ung thư và 77% số ca ung thư gan là nam giới. Ung thư gan cũng là ung thư có số ca tử vong dẫn đầu với 25.272 ca, chiếm 21% tổng số tử vong do ung thư, gấp 3,8 lần tổng số ca tử vong do tai nạn giao thông năm 2020 (6.700 ca).
Theo Bệnh viện K, có nhiều yếu tố gây ung thư gan. Từ các yếu tố này, các bác sĩ lọc ra những người được khuyến cáo nên thực hiện tầm soát ung thư gan như sau:
Người mắc bệnh về gan, có tiền sử gia đình bị ung thư gan
Những người mắc bệnh viêm gan virus B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ, …hoặc trong gia đình có người mắc ung thư gan rất cần được tầm soát.
Nhất là với bệnh viêm gan virus B,C thể hoạt động, việc phát hiện, điều trị sẽ giúp kiểm soát, hạn chế nguy cơ biến chứng thành ung thư gan. Bởi virus viêm gan B và viêm gan C là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư tế bào gan nguyên phát.
Các bệnh viêm gan do nguyên nhân tự miễn, có thể đi kèm các bệnh tự miễn khác: như đái tháo đường type 1, Basedow, viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ.... thì cần điều trị các bệnh tự miễn để tránh biến chứng sang gan về sau.
Chuyên gia cũng khuyến cáo nếu ai chưa tiêm viêm gan B thì nên đi tiêm phòng.
Những người béo phì, người mắc bệnh tiểu đường
Trong vài năm gần đây, tỉ lệ người mắc bệnh tiểu đường, béo phì kèm theo ung thư gan trên thế giới đã gia tăng đáng kể. Đường máu và mỡ máu cao, sẽ được tích tụ tại gan, dẫn đến tổn thương thoái hóa các tế bào gan và dẫn tới xơ gan, làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Người uống nhiều đồ uống có cồn
Uống nhiều bia rượu làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan (Ảnh: Getty).
Theo các chuyên gia, rượu bia có khả năng thúc đẩy gen sinh ung thư phát triển nhanh, dẫn đến ung thư sớm. Acetaldehye được sinh ra trong quá trình chuyển hóa rượu cũng làm suy yếu khả năng sửa chữa sai sót tự nhiên DNA của tế bào, gây tăng nguy cơ đột biến tế bào, từ đó khối ung thư sẽ hình thành.
Ngoài ra, rượu còn gây tổn thương các tế bào gan: khi uống quá nhiều rượu, chức năng thải độc của gan sẽ bị quá tải, các tế bào gan bị tổn thương trầm trọng, hình thành nên các mô sẹo, xơ, từ đó hình thành các bè gan xơ và ung thư gan.
Những người ăn hay ăn thực phẩm nấm mốc
AFLATOXIN trong nấm mốc là loại độc tố gây ung thư gan mạnh nhất hiện nay. Aflatoxin gây ung thư gan bằng cách gây đột biến ở gen p53. Nấm mốc thường xuất hiện ở những thực phẩm bảo quản, lưu trữ trong môi trường nóng, ẩm như gạo, lạc, đậu tương, lúa mì, ngô…
Người hay ăn thịt tươi sống
Thực phẩm tươi sống không được chế biến kỹ càng (như ăn gỏi) thường chứa nhiều loại sán (sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ…), trong đó có những loại sán khi xâm nhập vào cơ thể sẽ phá hủy gan, gây ung thư gan.
Người lạm dụng thuốc, hóa chất gây tổn thương gan
Một số thuốc, hóa chất nếu sử dụng hay tiếp xúc trong thời gian dài có thể gây tổn thương cho gan và dẫn tới ung thư gan như: thorotrast (trước đây được sử dụng cho chẩn đoán hình ảnh), vinyl chloride (sử dụng trong công nghiệp nhựa)v.v…
Người sử dụng chất kích thích
Các chất kích thích như thuốc lá nếu sử dụng với hàm lượng nhiều, trong thời gian dài có thể gây nên các bệnh về gan, trong đó có ung thư gan.
Chuyên gia cho biết, việc khám, tầm soát ung thư gan không quá phức tạp. Bên cạnh làm xét nghiệm chỉ số ung thư gan (Alphafetoprotein-AFP), việc siêu âm hình thái gan là có thể sơ bộ đánh giá về nguy cơ đối với lá gan.
Nếu sau xét nghiệm, siêu âm có nghi ngờ, bác sĩ sẽ làm thêm một số xét nghiệm khác nữa để chẩn đoán xác định, mà không nhất thiết phải chọc kim sinh thiết vào gan mới khẳng định ung thư gan.
Ung thư gan hiện nay vẫn là nỗi ám ảnh với nhiều người vì tiên lượng khó hơn các bệnh ung thư khác và đặc biệt đây là căn bệnh đang gia tăng ở Việt Nam. Vì thế, mỗi người dân nên thực hiện khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt người có nguy cơ cao như nhóm liệt kê trên nên thực hiện việc khám định kỳ siêu âm gan 6 tháng/lần để kịp thời phát hiện nguy cơ, điều trị sớm.