Giá, tủ giày dép vốn không được nhắc đến trong các tài liệu phong thủy Việt Nam. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu phong thủy Hàn Quốc, Nhật Bản khẳng định loại đồ dùng này có ảnh hưởng đến sức khỏe và sự hình thành tác phong sinh hoạt của con người. Họ đưa ra khá nhiều quy định từ cách cầm dép, chọn vị trí, hướng gió, hướng đặt mũi giày dép, nguyên tắc thiết kế, phối màu, xác định vị trí kê giá, tủ giày dép.
Theo đó, thiết kế và kê đặt giá giày dép cân tuân thủ 5 nguyên tắc.
1. Không được cao quá 1/2 chiều cao thông thủy, đồng thời không rộng quá chiều rộng thông thủy của cửa ra vào ở nơi kê đặt giá.
Đối với các cơ quan, công sở hoặc căn hộ thiết kế cửa chính rộng (cửa 4 cánh), giá, tủ giày dép không được cao quá 3/4 chiều cao trung bình của người châu Á (không cao quá 1,5 m), chiều rộng không lớn gấp 1,5 lần chiều cao. Phải đảm bảo sự hài hòa giữa độ lớn của giá, tủ giày dép so với kích thước cửa nơi kê đặt.
Để giày dép gọn gàng hình thành tác phong sinh hoạt của con người. Ảnh: Văn Thành
2. Giá, tủ giày dép tốt nhất thiết kế bằng gỗ, nhựa tổng hợp hoặc giá sắt không gỉ, lõi sắt bọc nhựa... có cửa để đóng mở khi cần thiết. Nên thiết kế hình thức bên ngoài như một tủ đựng đồ hoặc tủ trang trí, thường xuyên đóng kín cửa tủ dù phía trong có đặt giày dép hay không; màu sắc nên lấy tông màu tối làm chính, tránh lòe loẹt.
3. Cửa giá, tủ giày dép không được kê đối xứng với cửa ra vào, không thuận hướng gió vào nhà. Khí (phong) thuộc dương cũng đồng thời là vượng khí của gia trạch đi vào từ cửa chính (khí khẩu), không thể bị ô nhiễm bởi khí của giày dép.
Người Nhật Bản yêu cầu trước khi bỏ giày dép bạn phải đặt hai bàn chân song song ngay trước và cách tủ giày dép 30 cm, lần lượt rút chân ra khỏi giày dép và đặt chân lùi về phía sau 15 cm. Dùng tay phải cầm chụm giày dép thành đôi, hai mũi dày song song và tương ứng với nhau rồi đặt lên giá.
Nhiều người giải thích rằng đây là biện pháp "dụng bạch hổ" tán hóa sát khí của giày dép trước khi đặt lên giá; nếu dùng tay trái sẽ khiến thanh long bị sát khí thương tổn. Tuy nhiên, trên thực tế phương pháp của người Nhật nhằm điều chỉnh, xây dựng tác phong ngăn nắp trong sinh hoạt hàng ngày.
4. Tủ giày dép không được kê đặt trùng với trục thần đạo (chính hướng nhà) của gia trạch; đồng thời cũng không được kê đặt ở khu vực quan sát. Người ngồi trong nhà (phòng khách) không được nhìn thấy toàn bộ tủ giày dép.
Tủ giày dép có thể kê đặt ở vị trí cách xa cửa ra vào một vài mét. Nếu không thể lựa chọn được vị trí lý tưởng, có thể kê đặt phía sau cánh cửa chính, sao cho khi mở cửa có thể che khuất giá giày dép. Trong trường hợp này không nên thiết kế giá, nên đóng tủ giày dép có cửa đóng kín là tốt nhất.
5. Tủ giày dép có thể chia làm nhiều tầng, mỗi tầng tốt nhất thiết kế 3 hàng giá đặt có ô thoáng. Các hàng giá đặt nên thiết kế nghiêng khoảng 5 độ từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới.
Khi đặt lên giá, mũi giày dép hướng lên phía trên, đế hướng xuống dưới, đặt từng đôi thành hàng lối ngay ngắn. Phong thủy cho rằng cách đặt giày dép như vậy sẽ có giá trị hỗ trợ quan vận, tài vận "bước bước thăng cao"; ở chiều ngược lại, đặt mũi giày dép quay xuống sẽ gặp bất lợi.
Người Nhật hết sức chú trọng đến việc đặt giày dép, nó gần như là nguyên tắc bắt buộc (nhất là với trẻ em) trong mỗi gia đình và trường học, qua đó góp phần quan trọng hình thành một "phong cách Nhật Bản" trong sinh hoạt hàng ngày.
Nhà nghiên cứu văn hóa Phạm Đình Hải