Đèn pha của những chiếc ôtô đầu tiên là nến - một dạng thiết bị chiếu sáng phổ biến cách đây hơn một thế kỷ. Nến thường được đặt trong lồng đèn bằng kính, vừa để phần nào soi sáng đường đi, vừa để báo hiệu để người khác nhận diện được chiếc xa từ xa.
Đèn pha bằng nến trên một mẫu ôtô thời kỳ đầu. Ảnh: Form Trends
Nhưng nến không thể cháy quá lâu, và vì đèn không kín hoàn toàn nên có thể bị tắt nếu gặp mưa hoặc gió lớn.
Rồi nến bị thay bằng loại đèn giống với đèn dầu hoặc acetylene vẫn được sử dụng tại các gia đình thời kỳ đó. Đèn trên xe cũng được đặt trong một dạng lồng kính nhằm khuếch tán ánh sáng, chiếu rõ đường đi hơn, hoạt động lâu hơn so với nến.
Nhưng loại đèn này sẽ khiến người sử dụng phải thường xuyên lau chùi lồng kính do bị muội đen hoặc khung bị ăn mòn.
Đèn dầu hay acetylene phải dùng lửa để mồi. Ảnh: Osram
Những đèn pha chạy điện đầu tiên được giới thiệu vào năm 1898 trên mẫu xe điện của hãng Columbia, Mỹ, nhưng không phổ biến do nhiều yếu tố. Đến 1908, hãng xe Mỹ Peerless làm ra loại đèn pha chạy điện tiêu chuẩn và cùng năm, một hãng Anh cũng bán ra bộ đèn chiếu sáng chạy điện đầu tiên cho ôtô, gồm đèn pha, đèn bên và đèn hậu chạy bằng pin 8 V.
Năm 1913, công ty Bosch, Đức, đưa ra sản phẩm "Bosch Light" - hệ thống tích hợp đèn pha, máy phát điện một chiều và bộ điều chỉnh để tránh gây phiền phức cho khách hàng nếu mua các phần tử rời rạc. Tuy nhiên, vẫn xuất hiện những tranh cãi xung quanh đèn pha sử dụng điện hiện đại và các đèn pha thế hệ cũ sử dụng gas. Một giải pháp mới là kết hợp đèn pha chạy bằng nhiên liệu với đèn pha điện. Các loại đèn pha này cùng tồn tại cho đến sau chiến tranh thế giới lần thứ nhất. Năm 1920, điện chiếm ưu thế không chỉ trong đèn pha mà còn trong cả công nghệ chế tạo xe hơi.
Đèn pha halogen được giới thiệu vào năm 1962. Đến 1978, đèn pha hàn kín với bóng halogen đến với khách hàng tại Mỹ.
Vào năm 1992, Hella sản xuất thành công đèn pha xenon thế hệ thứ nhất theo công nghệ HID (High Intensity Discharge - sự phóng điện cường độ cao) nhưng chỉ dùng làm đèn cốt, còn đèn pha vẫn sử dụng halogen. Năm năm sau, Hella cải tiến đèn xenon trở thành bi-xenon (một đèn xenon cho hai chùm sáng pha và cốt, chữ viết tắt của bifunction xenon).
Đèn pha thích ứng thông minh (multibeam LED) trên S-class 2021. Ảnh: Mercedes
Đèn pha đi-ốt phát quang LED phát triển từ năm 2004 và những sản phẩm đầu tiên xuất hiện trên Lexus LS 600h/LS 600h L đời 2007-2008. Đèn pha toàn LED (full-LED) được trang bị cho siêu xe Audi R8 V10 đời 2008. Và ngày nay, thế giới đang dần trở nên quen thuộc với công nghệ chiếu sáng laser cho dải sáng và cường độ tốt hơn so với đèn LED.
Bên cạnh yếu tố kỹ thuật, sức mạnh... các kỹ sư thiết kế có nhiều cách để sáng tạo và bố trí đèn pha trên các mẫu xe. Trong đó, dạng hình tròn phổ biến nhất. Ngoài ra, những hãng độ xe còn giúp đèn pha của các phiên bản độ trở nên đặc biệt với những chi tiết độc đáo, ấn tượng.
Trong những năm 2000, ngành công nghiệp ôtô đón nhận những hệ thống chiếu sáng thông minh ILS (Intelligent Light System) với độ sáng chuẩn trong tất cả các điều kiện vận hành với nhiều chức năng mới, giúp tài xế lái xe trong đêm trở nên an toàn hơn.
Mỹ Anh