Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres phát biểu tại Hội nghị COP29 ở thủ đô Baku (Azerbaijan) vào ngày 12-11 - Ảnh: REUTERS
Ngày 12-11, ngày thứ hai của Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hiệp Quốc (LHQ) về biến đổi khí hậu (COP29), Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres kêu gọi các nhà lãnh đạo hãy "trả phí" để ngăn chặn những thảm họa nhân đạo do khí hậu gây ra, và lưu ý không còn nhiều thời gian để hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.
Không còn nhiều thời gian
Hội nghị COP29 đã khai mạc tại thủ đô Baku (Azerbaijan) vào ngày 11-11 và sẽ diễn ra đến ngày 22-11 với sự tham gia của hơn 51.000 đại biểu từ gần 200 quốc gia. Hội nghị năm nay đặt mục tiêu huy động hàng trăm tỉ USD để hỗ trợ chuyển đổi toàn cầu sang năng lượng sạch và giảm thiểu các tác động xấu của khí thải carbon đối với khí hậu.
Tuy nhiên vào ngày quan trọng dự kiến quy tụ các lãnh đạo toàn cầu nhằm tạo động lực chính trị cho các cuộc đàm phán, nhiều nhân vật hàng đầu như Tổng thống Mỹ Joe Biden, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã không có mặt để nghe thông điệp của ông Guterres, theo Reuters.
"Về vấn đề tài chính khí hậu (climate finance), thế giới phải trả phí, nếu không nhân loại sẽ phải trả giá. Âm thanh mà các bạn nghe thấy là tiếng tích tắc của đồng hồ. Chúng ta đang trong giai đoạn đếm ngược cuối cùng để hạn chế nhiệt độ toàn cầu tăng lên 1,5oC và thời gian không đứng về phía chúng ta", ông Guterres phát biểu.
Tài chính khí hậu là một trong những chủ đề nóng nhất của COP29, nơi các quốc gia thảo luận để tìm ra con số thích hợp nhằm hỗ trợ các nước nghèo ứng phó với biến đổi khí hậu. Mức cam kết ban đầu là 100 tỉ USD mỗi năm, nhưng nhu cầu thực tế hiện nay cao hơn nhiều. Các nước đang phát triển kêu gọi nâng mức tài trợ lên 1.000 tỉ USD, phần lớn dưới dạng viện trợ không hoàn lại thay vì cho vay.
Các nhà khoa học đã đưa ra bằng chứng cho thấy tình trạng nóng lên toàn cầu và tác động của nó đang diễn ra nhanh hơn dự báo, với nguy cơ thế giới đạt mức tăng nhiệt độ 1,5oC so với thời kỳ tiền công nghiệp. Đây là một ngưỡng quan trọng, vì nếu vượt qua nó, thế giới có thể đối mặt với biến đổi khí hậu "cực đoan và không thể đảo ngược".
Tài chính khí hậu
Trong ngày đầu tiên của hội nghị hôm 11-11, các nước đã nhất trí những tiêu chuẩn mới của LHQ về thị trường carbon quốc tế. Bước đột phá này được kỳ vọng sẽ mở ra cánh cửa cho một thị trường hoàn chỉnh trong tương lai gần.
Chủ tịch COP29, ông Mukhtar Babayev, ca ngợi bước đột phá này nhưng nhấn mạnh cần tiếp tục nỗ lực hơn nữa. Một số quy tắc cơ bản quan trọng để đưa thị trường vào hoạt động đã được thông qua, trong khi các khía cạnh quan trọng khác của khuôn khổ chung như biện pháp bảo vệ và vấn đề quản trị vẫn cần được đàm phán.
Tuy nhiên tại cuộc họp báo ngày 12-11, các quan chức COP29 đã cố gắng hướng lại sự chú ý vào mục tiêu chính của hội nghị: đạt thỏa thuận trị giá lên đến 1.000 tỉ USD nhằm cung cấp "tài chính khí hậu" hằng năm cho các nước đang phát triển.
"Việc tạo điều kiện cho mọi quốc gia hành động khí hậu mạnh mẽ 100% là vì lợi ích chung của tất cả, bao gồm cả các nước lớn nhất và giàu có nhất. Tại sao? Vì khủng hoảng khí hậu đang nhanh chóng trở thành "sát thủ kinh tế"", ông Simon Stiell, người đứng đầu Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu, nhấn mạnh.
Ông cảnh báo: "Nếu tất cả các nước không thể cắt giảm mạnh lượng khí thải, mọi quốc gia và mọi hộ gia đình sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn mức hiện tại. Chúng ta sẽ sống trong cơn ác mộng lạm phát lâu dài".
Tuy nhiên bất chấp những kêu gọi hợp tác toàn cầu, các quốc gia đã mặc cả về vấn đề này trong nhiều năm với những bất đồng về số tiền phải đóng góp và ai sẽ chi trả.
"Đây sẽ là một hội nghị COP đầy khó khăn", bà Fernanda Carvalho, trưởng bộ phận chính sách năng lượng và khí hậu toàn cầu tại Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên, nhận định.
"Các quốc gia đang bị chia rẽ và thiếu sự tin tưởng", bà nói, và cho rằng sự chia rẽ về vấn đề tài chính khí hậu "sẽ được phản ánh trong mọi căn phòng diễn ra các cuộc đàm phán đó".
Vượt qua được trở ngại?
Hội nghị COP29 diễn ra trong bối cảnh lo ngại Mỹ có thể giảm cam kết về biến đổi khí hậu sau khi ông Trump đắc cử. Các nhà lãnh đạo quan trọng như Tổng thống Mỹ Joe Biden, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đều vắng mặt.
Bộ trưởng Môi trường Canada Steven Guilbeault nhận xét: "Đây không phải là tình huống lý tưởng, nhưng trong 30 năm qua, COP đã nhiều lần đối mặt trở ngại. Chắc chắn, mọi thứ vẫn có thể".