Nhà máy điện Ratcliffe-on-Soar với những tháp làm mát khổng lồ sừng sững vươn lên bầu trời là cảnh tượng quen thuộc ở vùng East Midlands của Anh trong gần 60 năm. Tuy nhiên, nhà máy sẽ đóng cửa từ cuối tháng 9, kết thúc kỷ nguyên nhiệt điện than ở Anh và đánh dấu lần đầu một quốc gia G7 ngừng sử dụng loại năng lượng này.
"Tôi có cảm giác rất lạ, vì nhà máy ở đó đã mấy chục năm nay. Khi tôi còn bé, mọi người có thể vào một số khu vực và thấy toàn là bãi chứa than", David Reynolds, 74 tuổi, người chứng kiến quá trình xây dựng nhà máy trước khi nó hoạt động năm 1967, nói.
Các tháp làm mát của nhà máy nhiệt điện than Ratcliffe-on-Soar ngày 12/9. Ảnh: AFP
Than đóng vai trò quan trọng trong lịch sử kinh tế nước Anh. Loại nhiên liệu này thúc đẩy Cách mạng Công nghiệp thế kỷ 18 và 19, đưa nước Anh trở thành siêu cường, nhưng cũng khiến thủ đô London mang danh "thành phố sương mù".
Cho tới thập niên 1980, nhiệt điện than vẫn chiếm 70% sản lượng điện của toàn nước Anh, trước khi suy giảm vào những năm 1990. Tỷ lệ này giảm mạnh trong 10 năm qua, từ 38% năm 2013 xuống 5% năm 2018 và 1% năm 2023.
Chính phủ Anh năm 2015 thông báo ý định đóng cửa toàn bộ nhà máy nhiệt điện than trước năm 2025 để giảm khí thải carbon. Jess Ralston, giám đốc viện nghiên cứu ECIU chuyên về năng lượng và môi trường, nhận định chính phủ Anh "rất tham vọng" khi đặt mục tiêu sử dụng hoàn toàn năng lượng sạch vào năm 2030.
"Điều này phát đi thông điệp là Anh đang rất coi trọng vấn đề biến đổi khí hậu và đây chỉ là bước đầu tiên", bà nói.
Theo nhà vận hành điện lực quốc gia Anh ESO, khí đốt tự nhiên chiếm khoảng 33% sản lượng điện ở nước này trong năm 2023, năng lượng gió chiếm 25% và năng lượng hạt nhân là 13%.
Bà Ralston cho rằng Anh có thể nhanh chóng loại bỏ điện than nhờ kết hợp cách biện pháp kinh tế và quản lý. Những nhà máy nhiệt điện than phải tuân thủ hàng loạt quy định về khí thải, khiến chúng mất sức hấp dẫn về kinh tế với các nhà đầu tư.
Chính phủ do Công đảng lãnh đạo đã đưa ra kế hoạch phát triển năng lượng xanh sau khi chiến thắng trong cuộc bầu cử hồi tháng 7. Theo đó, Anh sẽ thành lập cơ quan quốc doanh mới, chịu trách nhiệm đầu tư vào điện gió ngoài khơi, điện thủy triều và điện hạt nhân, với mục tiêu đưa Anh trở thành siêu cường về năng lượng sạch.
Đóng cửa nhà máy Ratcliffe-on-Soar vào 30/9 là bước đi mang tính biểu tượng cho tham vọng loại bỏ carbon khỏi ngành điện của Anh vào năm 2030, hướng đến mục tiêu trung hòa carbon năm 2050.
Quyết định này cũng khiến Anh trở thành nước đầu tiên trong nhóm G7 xóa bỏ điện than. Italy, Pháp, Canada và Đức đã lên kế hoạch xóa điện than trong giai đoạn 2025-2038.
Ratcliffe-on-Soar, nhà máy vốn có khả năng cung cấp điện cho gần hai triệu hộ gia đình, những năm gần đây chỉ vận hành khi nhu cầu dùng điện tăng đột biến như đợt lạnh giá năm 2022 hoặc nắng nóng năm 2023. Nhà máy hồi mùa hè nhận 1.650 tấn than, đủ sản xuất điện cho 500.000 hộ gia đình sử dụng trong 8 giờ.
"Quyết định này giống như kết thúc một kỷ nguyên", Becky, 25 tuổi, phục vụ trong quán bar Red Lion gần nhà máy, nói. Cha cô làm việc trong nhà máy và sẽ thất nghiệp. Ngày 30/9 nhiều khả năng sẽ trở thành cột mốc khơi dậy nhiều cảm xúc cho ông và 350 nhân viên làm việc ở Ratcliffe-on-Soar. "Họ đã làm ở đó cả đời", cô nói.
Nhà máy nhiệt điện than đầu tiên trên thế giới do Thomas Edison xây dựng ở trung tâm London năm 1882 đã hoàn toàn biến mất. Số phận tương tự cũng được định sẵn cho Ratcliffe-on-Soar. Uniper, công ty Đức sở hữu nhà máy, cho hay sẽ tháo dỡ hoàn toàn cơ sở này trước năm 2030 và thay vào đó là "trung tâm năng lượng công nghệ phi carbon".
Hồng Hạnh (Theo AFP)