Sau ba tháng xét xử tại tòa án liên bang San Francisco, bang California, bồi thẩm đoàn ngày 6/6 kết luận tỷ phú Anh Mike Lynch vô tội trước các cáo buộc lừa đảo và âm mưu lừa đảo. Ông Lynch, 59 tuổi, trước đó bị cáo buộc thổi phồng doanh thu công ty phần mềm Autonomy của mình để bán cho công ty máy tính Mỹ Hewlett-Packard. Tỷ phú Anh bị dẫn độ sang Mỹ tháng 5/2023 và bị quản thúc tại gia ở San Francisco. Ông từng lo ngại mình sẽ chết trong tù nếu bị kết tội.
Trong bài phỏng vấn đăng trên Sunday Times ngày 27/7, Lynch mô tả khi phán quyết được đưa ra, ông cảm thấy như được trao "cuộc đời thứ hai". "Câu hỏi giờ đây là bạn sẽ muốn làm gì với cuộc đời thứ hai này?", ông nói.
Mike Lynch ở London năm 2019. Ảnh: AP
Tỷ phú Anh mời người thân và một số khách tham gia chuyến du ngoạn mừng "cuộc đời thứ hai" trên du thuyền Bayesian do công ty Perini Navi đóng. Chuyến đi biến thành thảm kịch. 7 trong số 22 người trên Bayesian thiệt mạng khi du thuyền bị bão nhấn chìm ở ngoài khơi đảo Sicily của Italy, trong đó có Lynch.
"Bayesian không chìm trong một phút như một số nhà khoa học nói. Nó chìm trong 16 phút. Và bạn có thể thấy rõ điều này trong biểu đồ từ Hệ thống Nhận dạng tự động (AIS)", Giovanni Costantino, CEO tập đoàn Italian Sea Group sở hữu Perini Navi, nói. Thiết bị AIS, được ví như "hộp đen" của Bayesian đã được thợ lặn tìm thấy. AIS truyền thông tin từ du thuyền về các trạm tiếp nhận ven biển, thông báo cho giới chức về lộ trình của tàu.
Hành trình ăn mừng của Lynch được cho là bắt đầu từ Rotterdam, Hà Lan. Bayesian đi qua một số nước châu Âu, như Bỉ, Pháp, Anh, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, trước khi qua eo Gibraltar vào Địa Trung Hải, qua đảo Sardania của Italy rồi hướng đến Sicily.
Bayesian ngày 18/8 thả neo qua đêm cách không xa bến cảng Porticello. Khu vực này không được che chắn tốt như cảng Palermo gần đó. Giới chức địa phương cùng ngày phát cảnh báo bão ở khu vực.
Siêu du thuyền Bayesian chao đảo và lật úp khi bị vòi rồng nước tấn công ngoài khơi đảo Sicily, Italy ngày 19/8. Video: Giornale di Sicilia
Dữ liệu từ AIS cho thấy Bayesian bắt đầu rung lắc nguy hiểm từ 3h50 ngày 19/8. Đường di chuyển của du thuyền lúc này giống như "hình vẽ nguệch ngoạc của một đứa trẻ trên giấy", tờ Corriere della Sera của Italy mô tả. Họ ví thuyền như "con thú bị xích", không thể cơ động để tránh nguy hiểm do bị neo giữ lại.
Vào 3h59, neo của du thuyền đã bị đứt, con thuyền được tự do nhưng nó không ở vị trí có thể chống chọi với gió. Bayesian bị gió mạnh thổi đi 358 m trên mặt biển.
4h, nước bắt đầu tràn vào du thuyền. Ánh sáng trên Bayesian tắt dần, cho thấy nước có thể đã ngập khu vực đặt máy phát điện hoặc phòng máy.
Du thuyền biến mất dưới các đợt sóng lớn lúc 4h05. Tín hiệu GPS khẩn cấp cuối cùng phát đi lúc 4h06, gửi đến trạm tuần duyên ở thành phố Bari, báo hiệu Bayesian đã chìm.
Chỉ 15 người trèo lên được xuồng cứu sinh, số còn lại chìm xuống đáy biển cùng chiếc du thuyền xa xỉ. Angela Bacares, vợ của Lynch, là một trong số những người sống sót cùng 5 hành khách khác và 9 thành viên thủy thủ đoàn.
Vị trí du thuyền Bayesian chìm ngoài khơi Sicily. Đồ họa: BBC
Ông Costantino nói đây "là một trong những du thuyền an toàn nhất thế giới" và về cơ bản là "không thể chìm". 16 phút là khoảng thời gian đủ để thủy thủ đoàn đảm bảo an toàn cho du thuyền và cứu hành khách. Ông tin rằng thảm kịch xảy ra do sai sót của con người.
Các du thuyền như Bayesian có bộ phận long cốt ở dưới sống thuyền. Đây là bộ phận quan trọng của thuyền buồm, nhô ra như hình vây cá từ sống thuyền, có tác dụng làm đối trọng với lực cản gió từ cột buồm lớn, giảm sức sóng, giữ thăng bằng, giúp thuyền không bị lật ngang.
Một số thuyền buồm được gắn thêm phần long cốt giả, có thể được kéo lên khi thuyền đi vào vùng nước nông để tránh mắc cạn. Theo Italian Sea Group, khi long cốt được kéo lên, Bayesian có thể nghiêng tới 73 độ mà không bị lật. Khi long cốt hạ xuống, du thuyền có thể nghiêng tới 88 độ, tức cột buồm gần như nằm trên mặt nước, mà vẫn không bị lật úp.
"Nếu quy trình được thực hiện đúng, một du thuyền như Bayesian sẽ luôn trở về vị trí thẳng đứng. Nhưng nếu nước tràn vào, khả năng ổn định này sẽ bị ảnh hưởng", Costantino nói.
Ông chỉ ra thân tàu còn nguyên vẹn nên "cách giải thích duy nhất là nước đã tràn vào từ cửa sập để mở". Cửa này nằm ngay trên mực nước biển ở phía đuôi tàu. Costantino nêu giả thuyết thủy thủ đoàn có thể đã không tuân thủ đúng quy trình an toàn.
Siêu du thuyền Bayesian trước khi bị chìm. Ảnh: Perini Navi
Cơ quan điều tra cũng đặt câu hỏi về việc vì sao gần như toàn bộ thủy thủ đoàn thoát chết, ngoại trừ đầu bếp, trong khi 6 hành khách bị mắc kẹt. Các thi thể được tìm thấy ở hai cabin tại phía gần boong nhất. Các quan chức cho rằng nạn nhân đã đến đây để cố gắng tìm không khí.
Công tố viên Italy đang điều tra thuyền trưởng James Cutfield, 51 tuổi, người New Zealand, với cáo buộc về tội ngộ sát. Ông Cutfield đã bị thẩm vấn hai lần trong tuần qua.
Thuyền trưởng Cutfield gây nhiều hoài nghi khi khai với các điều tra viên rằng ông "không thấy cơn bão sắp ập tới", trong khi ngư dân và các thuyền xung quanh đều nhận được cảnh báo và có biện pháp đối phó nên bình an vô sự.
Luật hàng hải quy định thuyền trưởng phải chịu hoàn toàn trách nhiệm đối với tàu, thủy thủ đoàn và mọi người trên tàu. Nhưng việc bị điều tra ở Italy không đồng nghĩa thuyền trưởng có tội và không nhất thiết bị truy tố. Công tố viên cho biết cuộc điều tra sẽ mất thời gian và cần phải trục vớt xác du thuyền để thu thập thêm bằng chứng. Hiện xác Bayesian nằm nghiêng về bên phải ở độ sâu khoảng 50 m dưới đáy biển.
"Rất có thể đã xảy ra hành vi phạm tội gây đắm tàu và ngộ sát, vấn đề là ai phải chịu trách nhiệm", Ambrogio Cartosio, công tố viên thành phố Termini Imerese trên đảo Sicily, nói.
Như Tâm (Theo Corriere della Sera, FT)