Bác sĩ Kashyap Patel, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Chăm sóc Ung thư và Máu Carolina, thường rất mong chờ bữa trưa thứ Sáu mỗi tuần cùng các đồng nghiệp.
Tất cả bác sĩ từ phòng khám ung thư sẽ tập trung ở khoảng sân ngoài trời dưới bóng cây mộc lan để trò chuyện. Bầu không khí vui vẻ và lạc quan. Tuy nhiên, sau đại dịch, những câu chuyện được nói bên bàn ăn trở nên nặng nề và buồn bã.
Năm 2021, một năm kể từ khi Covid-19 lây lan, Patel gặp một bệnh nhân 40 tuổi mắc loại ung thư đường mật hiếm gặp, có thể gây chết người, thường tấn công các bệnh nhân 70 đến 80 tuổi. Các đồng nghiệp của ông sau đó lần lượt tiếp nhận các ca tương tự. Trong vòng một năm, văn phòng họ ghi nhận 7 trường hợp ung thư trẻ tuổi.
Bên cạnh đó, các bác sĩ nhận thấy điều kỳ lạ. Một số bệnh nhân phải vật lộn với nhiều loại ung thư phát sinh gần như đồng thời. Hơn 10 ca mới mắc các ung thư hiếm gặp.
Patel có một suy nghĩ đáng lo ngại: Liệu Covid-19 có thể thổi bùng lên ngọn lửa ung thư?
Nhà khoa học này đưa ra giả thuyết, người nhiễm virus nhiều lần có thể tăng khả năng mắc ung thư. Căng thẳng liên quan đến đại dịch cũng khiến tình trạng viêm nhiễm thêm trầm trọng. Theo Patel, nếu tìm được mối liên hệ giữa virus và ung thư, các bác sĩ có thể xác định những bệnh nhân nguy cơ cao, tiến hành sàng lọc sớm hơn, sử dụng thuốc chống viêm dự phòng cho một số người.
David Tuveson, giám đốc Trung tâm Ung thư tại Phòng thí nghiệm Cold Spring Harbor, cựu chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Mỹ, nhận định không có bằng chứng cho thấy nCoV trực tiếp biến đổi tế bào, chuyển hóa chúng thành ung thư. Nhưng theo Tuveson, giả định của Patel vẫn có khả năng xảy ra.
Trích dẫn nghiên cứu nhỏ công bố vào tháng 9/2023, ông Tuveson cho biết nCoV có thể gây ra đợt viêm nhiễm. Các phản ứng kéo theo đẩy nhanh sự phát triển của tế bào ung thư. Ông phỏng đoán nó giống với các tác nhân từ môi trường như thuốc lá, rượu, amiăng hay hạt vi nhựa.
Thực tế, cơ thể con người được tạo thành từ hàng nghìn tỷ tế bào trong trạng thái tăng trưởng, liên tục sửa chữa và chết đi. Hầu hết tế bào có DNA hư hỏng đều tự sửa chữa hoặc đơn giản là biến mất. Đôi khi, chúng thu thập các lỗi trong mã di truyền, sau đó mất kiểm soát, biến thành khối u, phá hủy các bộ phận của cơ thể.
Dựa trên lý thuyết này, Afshin Beheshti, chủ tịch nhóm Nghiên cứu Covid-19 Quốc tế, đã xem xét cách đối phó với virus trong thời kỳ đại dịch. Ông nhận thấy tình trạng viêm lan rộng sau nhiễm virus, tác động lên hệ thống mạch máu, lây nhiễm sang các cơ quan dễ tổn thương bởi sự phát triển của tế bào ung thư.
Một năm trước Beheshti liên hệ với bác sĩ Patel để tổ chức hội nghị chuyên đề, kết luận bằng chứng thuyết phục cho thấy Covid-19 có liên quan đến ung thư.
"Hy vọng chúng tôi đã sai, nhưng thật không may, mọi bằng chứng chỉ ra điều đó", Beheshti nói.
Các thành viên của nhóm nghiên cứu đang cố gắng giải đáp câu hỏi về nhiễm nCoV, Covid-19 kéo dài và ung thư. Riêng bác sĩ Patel xem xét "dạng bất thường của bệnh ung thư", dựa trên những ca bệnh ghi nhận từ năm 2021. Ông có động lực làm điều này sau khi chứng kiến những người trẻ tuổi qua đời quá sớm vì ung thư.
Thu thập dữ liệu từ gần 300 bệnh nhân, bác sĩ Patel muốn thành lập cơ quan phân tích xu hướng ung thư cấp quốc gia. Đến nay, văn phòng của ông đã ghi nhận hơn 15 bệnh nhân mắc đồng thời nhiều loại ung thư, hơn 35 trường hợp bị ung thư hiếm gặp và 15 gặp vợ chồng mắc ung thư mới kể từ khi đại dịch bắt đầu năm 2020.
Kit xét nghiệm nhanh dương tính Covid-19. Ảnh: Bloomberg
Dù vậy, một số chuyên gia bác bỏ giả thuyết trên. John T. Schiller, nhà nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia, người tiên phong nghiên cứu virus gây ung thư, cho biết các mầm bệnh gây ra ung thư thường tồn tại lâu trong cơ thể. Tuy nhiên, nhóm virus hô hấp, gồm cúm, RSV hay nCoV thường biến mất sau khi lây nhiễm, không thể gây ung thư.
Một số nhà khoa học khác cho rằng sự gia tăng của các ca ung thư giai đoạn cuối, nguy hiểm kể từ sau đại dịch là hệ quả của gián đoạn chăm sóc sức khỏe từ năm 2020.
Có thể phải mất nhiều năm nữa, thế giới mới có câu trả lời thuyết phục về việc liệu Covid-19 có phải thủ phạm của tình trạng này hay không. Tuy nhiên, Patel và các nhà khoa học liên quan kêu gọi chính phủ Mỹ tập trung giải quyết câu hỏi này, bởi nó có thể tác động đến việc điều trị hàng triệu bệnh nhân trong thập kỷ tới.
"Chúng ta hoàn toàn chưa nghiên cứu đầy đủ về loại virus này (Covid-19). Tác động của việc tái nhiễm virus trong suốt cuộc đời có lẽ nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì mọi người đang nghĩ", Douglas C. Wallace, nhà di truyền học, chuyên gia sinh học tiến hóa tại Đại học Pennsylvania, cho biết.
Thục Linh (Theo Washington Post)