Trong công văn gửi Bộ Y tế và Bảo hiểm Xã hội Việt Nam ngày 24/6, Bộ Tài chính khẳng định pháp luật không có quy định các đơn vị cung cấp dịch vụ công được mượn tài sản để sử dụng. Do đó, Bộ Y tế cần chỉ đạo các đơn vị khám chữa bệnh không mượn máy hoặc cho phép máy đặt trong bệnh viện, tránh tình trạng phụ thuộc vào đơn vị cho mượn, đặt máy. Trường hợp vật tư, hóa chất mua sắm cần thiết có máy sử dụng, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Y tế chỉ đạo thuê tài sản theo phương thức đấu thầu theo quy định pháp luật về quản lý sử dụng tài sản công và pháp luật về đấu thầu.
Cơ quan này cũng khẳng định từ năm 2017 đã có nhiều công văn gửi Bộ Y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, trong đó nhấn mạnh "không có quy định được mượn tài sản để sử dụng". Các tổ chức, cá nhân có nguyện vọng biếu tặng, tài trợ, viện trợ máy móc cần phải xác lập sở hữu toàn dân và xử lý tài sản theo quy định.
Đối với những vướng mắc hiện tại với ngành y tế, ngày 8/7, đại diện của Bộ Tài chính nói với VnExpress, việc sửa quy định quản lý sử dụng tài sản công theo hướng cho phép "đi mượn và cho mượn" là không khả thi, bởi nếu sửa sẽ có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Thay vì bàn đến việc sửa luật để chạy theo cách làm hiện tại của các bệnh viện, người đại diện này cho rằng họ cần có kế hoạch mua sắm, đầu tư, đưa vào quản lý theo luật đầu tư công, luật ngân sách nhà nước, các quy định chính phủ nếu bệnh viện là đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ...
Đây là diễn biến mới nhất liên quan đến việc thanh toán bảo hiểm y tế khi bệnh viện sử dụng máy mượn, máy đặt của các đơn vị trúng thầu vật tư hóa chất để xét nghiệm cho bệnh nhân. Hồi tháng 5, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề nghị các địa phương dừng thanh toán bảo hiểm y tế dịch vụ kỹ thuật sử dụng máy mượn, máy do đơn vị trúng thầu vật tư, hóa chất đặt, dựa trên quyết định của Bộ Y tế bãi bỏ công văn liên quan. Điều này khiến nhiều bệnh viện bất ngờ rơi vào thế khó vì ảnh hưởng lớn đến hoạt động khám chữa bệnh cũng như quyền lợi, tính mạng của người bệnh. Sau đó, Bộ Y tế họp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam, thống nhất cho phép các bệnh viện tiếp tục thanh toán cho đến khi hết hợp đồng đã ký kết và có những hướng dẫn phù hợp.
Hiện, hầu hết bệnh viện trên cả nước đều sử dụng máy mượn, máy đặt từ các công ty trúng thầu vật tư hóa chất, thay vì tự mua sắm bởi ưu thế về kinh tế, đáp ứng yêu cầu về chẩn đoán, điều trị bệnh. Các bệnh viện cho rằng sử dụng máy mượn, máy đặt của các đơn vị trúng thầu vật tư hóa chất mang lại nhiều lợi ích trong xét nghiệm, khám chữa bệnh, tránh lãng phí ngân sách.
Kỹ thuật viên thao tác trên hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa và miễn dịch hiện đại tại bệnh viện ở TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Trả lời báo chí ngày 8/7, ông Lê Văn Phúc, Trưởng Ban thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế thuộc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, cho biết cơ quan này có văn bản gửi Bộ Y tế vào hôm qua, đề nghị hướng xử lý sau văn bản của Bộ Tài chính.
Theo ông Phúc, năm 2007, Bộ Y tế có ban hành thông tư 15 hướng dẫn về xã hội hóa trong các cơ sở khám chữa bệnh trong các cơ sở công lập. Thông tư này không có hình thức máy mượn, máy đặt. Năm 2015, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đi kiểm tra, thấy tình trạng rất nhiều cơ sở khám chữa bệnh dùng máy mượn, máy đặt từ các công ty trúng thầu hóa chất. Ngoài chuyện đặt, mượn máy, phía doanh nghiệp còn ràng buộc luôn số lượng dịch vụ kỹ thuật và số lượng hóa chất phải thực hiện từ máy này. Đơn vị này đã có kiến nghị Bộ Y tế, đề nghị hướng dẫn cụ thể. Sau đó, Bộ Y tế có văn bản hướng dẫn cơ sở khám chữa bệnh, yêu cầu trúng thầu hóa chất mới được đặt máy.
Tuy nhiên, đấu thầu hóa chất thực hiện mỗi năm một lần, tối đa hai năm. Như vậy, nếu hết hóa chất đó thì phải đấu thầu mới và máy đó tiếp tục trúng thầu vì là loại máy đóng, hóa chất nào đi liền máy đó, không có chuyện hóa chất của công ty A lại dùng cho máy của công ty B.
Trước vướng mắc này, năm 2017, các Bộ Tài chính, Y tế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam thống nhất quy định không được đặt máy mà phải thuê hoặc nếu cho tặng thì phải chuyển đổi hình thức sở hữu toàn dân.
"Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã nhận thấy có những vướng mắc trong việc chuyển đổi, bởi đến nay, sau 5 năm mà các đơn vị vẫn chưa chuyển theo hình thức thuê hay tặng, sở hữu toàn dân theo quy định", ông Phúc nói và cho biết "đang chờ hướng xử lý của các bên để thực hiện theo, cụ thể là sẽ thanh toán thế nào, có được dùng máy mượn, đặt không hay phải dừng".
Bộ Y tế hiện chưa nêu quan điểm về vấn đề này. Trong khi đó đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy (bệnh viện tuyến cuối tại TP HCM) cho biết chưa nhận được thông tin chỉ đạo gì từ Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam sau công văn của Bộ Tài chính. Trước đó, bệnh viện đã nhiều lần gửi kiến nghị phân tích toàn diện các yếu tố liên quan đến việc tại sao phải sử dụng máy mượn, máy đặt, nên hiện "không biết phải làm gì" với công văn này.
"Sau khi thuê máy, nếu mua hóa chất có thể bị hiểu nhầm chỉ định thầu hoặc thông thầu. Nếu không mua thì có máy nhưng không có hóa chất xét nghiệm cũng không thể chẩn đoán được bệnh, sẽ có tội với bệnh nhân", đại diện bệnh viện nói.
Hồng Chiêu - Lê Phương - Quỳnh Trang