Một số nguyên liệu đậu xanh, thạch, nhãn nhục, hạt sen trong món chè - Ảnh: HỒ LAM
Hạt sen trong y học cổ truyền gọi là liên nhục, còn có các tên gọi khác như liên tử, liên thực, tương liên.
Hạt sen hình trái xoan, mặt ngoài có màng mỏng màu nâu, nhiều đường vân dọc, ở đầu trên có núm màu nâu sẫm. Bóc màng ngoài sẽ để lộ 2 lá mầm xếp úp vào nhau, màu trắng ngà. Giữa 2 lá mầm có 2 đường rãnh dọc đối xứng nhau.
Chồi mầm hay gọi là tâm sen màu xanh lục, nằm ở giữa đường rãnh dọc của hai lá mầm thường được sử dụng làm trà sen.
Hạt sen thường được sử dụng ở cả hai dạng, đó là hạt tươi và hạt khô với hàm lượng giá trị dinh dưỡng bên trong rất lớn. Tuy nhiên, theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) hạt sen, với hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao, là một món ăn quen thuộc và được yêu thích trong ẩm thực Việt.
Nhưng một số nhóm người nên hạn chế hoặc tránh xa không ăn hạt sen để không gặp phải những vấn đề không mong muốn cho sức khỏe.
Người bị rối loạn tiêu hóa
Hạt sen có tính hàn, vị ngọt, có tác dụng cầm máu, giảm tiêu chảy. Do đó, những người bị táo bón nên hạn chế ăn hạt sen vì có thể làm tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra, hạt sen chứa nhiều chất xơ, nếu ăn quá nhiều có thể gây đầy bụng, khó tiêu, đặc biệt là với những người có hệ tiêu hóa yếu.
Người bị bệnh gout, sỏi thận
Hạt sen, tuy là một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng với nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng lại chứa một hợp chất cần được lưu ý, đó là purine. Purine là một hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm, khi vào cơ thể sẽ được chuyển hóa thành axit uric.
Hàm lượng purine trong hạt sen tuy không cao như một số loại thực phẩm khác (như nội tạng động vật, hải sản), nhưng nếu ăn quá nhiều, đặc biệt là khi cơ thể đang có vấn đề về chuyển hóa purine, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút hoặc làm bệnh gout trở nên nặng hơn.
Axit uric tích tụ quá mức cũng có thể hình thành sỏi thận, gây đau đớn, tiểu ra máu và các biến chứng nguy hiểm khác.
Một số nhóm người được khuyến cáo nên thận trọng khi ăn hạt sen để không gặp phải những vấn đề không mong muốn cho sức khỏe - Ảnh minh họa
Người mắc bệnh tim mạch
Hạt sen, mặc dù là thực phẩm bổ dưỡng, nhưng lại chứa một thành phần gây lo ngại cho sức khỏe tim mạch, đó là alkaloid có trong tâm sen.
Alkaloid là một chất có thể gây độc cho cơ tim, nếu sử dụng không đúng cách có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như rối loạn nhịp tim, thậm chí suy tim.
Vì vậy, người bệnh tim mạch cần hết sức thận trọng khi sử dụng hạt sen. Để đảm bảo an toàn, tốt nhất nên loại bỏ hoàn toàn tâm sen trước khi chế biến.
Nếu muốn sử dụng tâm sen, cần phải khử độc bằng cách rang hoặc sao cho đến khi chuyển màu vàng nhạt. Tuy nhiên, phương pháp này không loại bỏ hoàn toàn độc tố, do đó cần tuân thủ liều lượng khuyến cáo và không nên sử dụng thường xuyên.
Người bị rối loạn giấc ngủ
Giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe tổng thể, đặc biệt là não bộ. Một giấc ngủ ngon và đủ giấc giúp duy trì hoạt động hiệu quả của não, tăng cường trí nhớ và khả năng tập trung.
Ngược lại, thiếu ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ có thể dẫn đến suy giảm trí nhớ, hay quên, kém tập trung, và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần.
Mặc dù một số loại thực phẩm như hạt sen có chứa các chất an thần tự nhiên giúp cải thiện giấc ngủ, nhưng việc lạm dụng chúng hoặc sử dụng quá nhiều thuốc an thần có thể gây ra tác dụng ngược.
Trẻ em dưới 1 tuổi
Hạt sen chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, bao gồm protein, tinh bột, chất xơ... Hệ tiêu hóa của trẻ còn non yếu, chưa hoàn thiện nên việc tiêu hóa một lượng lớn các chất này có thể gặp khó khăn, dẫn đến đầy bụng, khó tiêu, táo bón.
Một số trẻ có cơ địa nhạy cảm có thể bị dị ứng với các thành phần trong hạt sen, biểu hiện bằng các triệu chứng như nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy, khó thở...
Vì vậy, trẻ dưới 1 tuổi không nên ăn hạt sen. Đối với trẻ lớn hơn, chỉ nên cho ăn với lượng nhỏ và chế biến kỹ (nấu chín nhừ, nghiền nhuyễn).
Khi mới cho trẻ ăn hạt sen, cần theo dõi kỹ các phản ứng của trẻ. Nếu thấy trẻ có dấu hiệu dị ứng hoặc khó tiêu, cần ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.