Khu “chung cư đất nung” lớn nhất thế giới được biết đến với cái tên “Thổ Lâu Phúc Kiến” – một địa danh nổi tiếng tại Trung Quốc được xây dựng từ xa xưa bởi người Hakka (còn gọi là người Hẹ) với nguyên liệu bằng đất, tre nứa và các nguyên liệu cứng khác.
Lịch sử của công trình kiến trúc độc đáo này gắn liền với những cuộc di cư của người Hán xuống miền nam cùng sinh sống với cư dân Bách Việt. Tại đây, họ luôn gặp phải những xung đột với người bản địa, thổ phỉ và buộc phải phòng chống thú dữ. Đó là những yếu tố dẫn đến việc hình thành ý tưởng xây dựng một ngôi nhà chung cho rất nhiều người để cùng nhau đối phó với những yếu tố bên ngoài, ổn định cuộc sống.
Vì những yếu tố trên, thổ lâu có kiến trúc kiên cố. Nơi đây không chỉ để ở, mà còn chính là “pháo đài” bảo vệ nên độ cao của các tòa này thường từ 4 đến 5 tầng. Thổ lâu chỉ có một cửa ra vào chính và không có cửa sổ dưới tầng trệt. Cửa (hay cổng) ra vào là điểm trọng yếu, thường được gia cố bằng đá và sắt, để phòng chống hỏa hoạn và sự tấn công từ bên ngoài. Khi cổng đóng là nội bất xuất, ngoại bất nhập. Những bức tường đất được xây rất dày, chẳng hạn như ở huyện Nam Tĩnh tường đất có độ dày lên tới 2m.
Ở bên trong, công trình được chia ra theo từng gian phòng dành cho các hộ gia đình sinh sống. Khác hẳn với bên ngoài, bên trong thổ lâu được thiết kế rất tinh tế đem lại không khí ấm áp vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè với hệ thống thông gió và chắn gió tốt. Đặc biệt là thổ lâu có thể chịu được những trận động đất mạnh. Một điểm chung của khối công trình này là tầng một được sử dụng làm bếp ăn kiêm phòng khách, tầng hai là nơi dự trữ lương thực, phòng ngủ được bố trí từ tầng ba trở lên. Cũng từ tầng ba trở lên thổ lâu mới bắt đầu có những ô cửa sổ nhỏ để thoáng khí và là nơi để tấn công kẻ địch bên ngoài.
Mỗi thổ lâu có thể xem như một ngôi làng nhỏ hay một “vương quốc nhỏ” của một đại gia đình. Trái ngược với cấu trúc đơn giản bên ngoài, bên trong được xây dựng trang trí khá cầu kì, sao cho ấm áp vào mùa đông, mát vào mùa hè. Các phòng đều đủ ánh sáng, thông gió tốt và toàn bộ tòa nhà được xây dựng sao cho chống được động đất.
Thổ lâu ở Phúc Kiến có quy mô lớn nhỏ khác nhau. Những thổ lâu lớn có Chấn Thành lâu, Thừa Khải lâu, Vĩnh Xương lâu, Phúc Dụ lâu, Điền Loa Khanh… Thổ lâu Thừa Khải với kiến trúc hình tròn, cao 4 tầng và bên trong còn chia thành bốn lớp nhà, được xem là thổ lâu có sức chứa lớn nhất. Toàn bộ tòa Thừa Khải có 400 gian phòng, có thể chứa đến hơn 80 hộ gia đình, khoảng 600 người cùng sinh sống. Tòa lầu hình tròn được xây dựng đầu tiên ở Phúc Kiến là Tề Vân lâu ở huyện Hoa An, xây vào năm 1371. Các thổ lâu khác như Chấn Thành hay Thừa Khải có lịch sử cách đây khoảng hơn 300 năm.
Điều hấp dẫn ở thổ lâu chính là việc một cộng đồng gồm rất nhiều hộ gia đình sinh sống trong cùng một tòa nhà. Tuy vậy, với các gian phòng riêng, mỗi gia đình vẫn có một không gian độc lập và có sự phân chia trong cộng đồng tương đối bình đẳng. Tập hợp 46 thổ lâu ở Phúc Kiến đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào tháng 7 năm 2008 và thông qua tên gọi chung cho kiểu kiến trúc này là Thổ lâu Phúc Kiến.
Tổng hợp | Hương Lan
XEM THÊM:
- 4 kiến trúc cổ nổi tiếng tại Trung Quốc
- Những tòa nhà có hình dáng kỳ quặc nhất tại Trung Quốc
- “Ring of Life” dự án khổng lồ tại Trung Quốc