Nhóm Liêm Chính Khoa Học tại thời điểm tháng 3-2023 - Ảnh chụp màn hình
Sự biến mất đột ngột của nhóm Liêm Chính Khoa Học đang thu hút sự quan tâm lớn trong cộng đồng khoa học Việt Nam.
Nhóm Liêm Chính Khoa Học đã hoạt động hơn 4 năm
Theo ban quản trị nhóm Liêm Chính Khoa Học, vào tối 23-10 (giờ Việt Nam), nhóm Liêm Chính Khoa Học đột ngột biến mất mà ban quản trị không nhận được bất kỳ thông báo hay cảnh báo nào từ Facebook qua bất cứ hình thức liên lạc nào.
Hiện tại, khi truy cập địa chỉ của nhóm chỉ thấy thông báo mặc định từ Facebook: "Bạn hiện không xem được nội dung này".
TS Dương Tú - nhà nghiên cứu tại Đại học Purdue (Mỹ), người thành lập nhóm Liêm Chính Khoa Học - cho biết nhiều khả năng Facebook đã ẩn hoặc xóa nhóm này do nhóm bị tấn công (report) quy mô lớn.
"Ban quản trị đã liên hệ với Facebook qua những kênh khác nhau để tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến sự việc này và tìm cách khôi phục nhóm. Chúng tôi đã cố gắng tìm phương án kháng cáo quyết định của Facebook nhưng không tìm thấy.
Theo thông tin từ Trung tâm Trợ giúp của Facebook, một số vi phạm có thể bị xem là không đủ điều kiện để kháng cáo.
Quyết định đột ngột này của Facebook thật khó hiểu, vì nhóm đã hoạt động trong hơn bốn năm với rất ít cảnh báo vi phạm", ông Tú nhận xét.
Ban quản trị nhóm Liêm Chính Khoa Học cho biết nhóm này được thành lập vào ngày 1-9-2020 như một diễn đàn mở, thảo luận các chủ đề đa dạng liên quan đến liêm chính khoa học, với mục tiêu "góp phần xây dựng cộng đồng khoa học Việt Nam trong sạch và minh bạch hơn".
Kể từ khi thành lập, quy mô của nhóm đã tăng trưởng nhanh chóng từ dưới 5.000 người trong năm đầu tiên lên gần 100.000 thành viên trước khi nhóm biến mất.
Trong hơn 4 năm qua, nhóm Liêm Chính Khoa Học đã trở thành diễn đàn quan trọng và có ảnh hưởng về liêm chính khoa học, thu hút sự tham gia của các nhà nghiên cứu, học giả, sinh viên, lãnh đạo nhiều đơn vị trong và ngoài nước.
Nhóm Liêm Chính Khoa Học là diễn đàn thảo luận rất nhiều chủ đề liên quan đến liêm chính khoa học - Ảnh chụp màn hình
"Ban quản trị nhóm luôn kiểm tra thông tin trước khi duyệt bài"
Trước ý kiến cho rằng "Nhóm Liêm Chính Khoa Học gần đây trở thành nơi đấu tố, xúc phạm danh dự, làm mất uy tín các nhà khoa học", TS Dương Tú giải thích rằng nhóm Liêm Chính Khoa Học là diễn đàn thảo luận rất nhiều chủ đề liên quan đến liêm chính khoa học, phần lớn tập trung vào việc chia sẻ thông tin, phổ biến kiến thức, nâng cao nhận thức về hoạt động khoa học nghiêm túc, liêm chính.
Các thành viên thường xuyên giới thiệu những khóa học miễn phí, chất lượng cao về viết bài báo khoa học; cách nhận diện tạp chí săn mồi, giả mạo; cách xử lý trong những tình huống tiềm ẩn rủi ro để tránh vi phạm liêm chính…
Thảo luận liên quan đến một số nhà nghiên cứu cụ thể chỉ chiếm tỉ lệ nhỏ trong tổng số bài vở, và đây cũng không phải nội dung chủ đạo trong nhóm Liêm Chính Khoa Học.
Hơn nữa, những thảo luận theo hướng này đều dựa trên các công trình, kết quả mà nhà nghiên cứu đã công bố công khai, chứ không nhắm đến chuyện cá nhân, riêng tư của họ.
"Theo chúng tôi, một khi nhà khoa học đã công bố công trình nghiên cứu, bất cứ ai cũng có quyền thảo luận và chất vấn về những kết quả công khai đó. Thảo luận văn minh và chất vấn lành mạnh luôn là cơ hội tốt để các nhà khoa học nghiêm túc chia sẻ, quảng bá công trình được quan tâm của mình, cũng như tham khảo ý kiến cộng đồng để nâng cao chất lượng nghiên cứu.
Chúng tôi tôn trọng đánh giá của một số người nếu họ cho rằng nhóm Liêm Chính Khoa Học "là nơi đấu tố, làm mất uy tín các nhà khoa học". Tuy nhiên, đánh giá đó sẽ có giá trị hơn nếu người đưa ra nhận xét là nhà khoa học nghiêm túc, không có mâu thuẫn lợi ích với nhóm.
Chúng tôi không ngạc nhiên khi một số người từng bị chất vấn, phê bình về hành vi vi phạm liêm chính có ác cảm và tìm cách quy kết, chụp mũ, vu khống nhóm", đại diện ban quản trị nhóm nói.
"Cơ hội để đánh giá và nhìn lại hoạt động của nhóm"
Cũng theo ban quản trị nhóm, mọi thảo luận trong nhóm Liêm Chính Khoa Học đều dựa trên những thông tin công khai mà bất kỳ ai cũng có thể kiểm chứng được. Ban quản trị nhóm luôn kiểm tra thông tin trước khi duyệt bài.
Với hàng ngàn bài viết và hàng trăm ngàn bình luận, nhóm Liêm Chính Khoa Học là kho lưu trữ thông tin và dữ liệu đồ sộ cùng các quan điểm và góc nhìn phong phú.
Tất cả kiến thức do gần 100.000 thành viên đã cùng nhau đóng góp, xây dựng và tích lũy trong một thời gian rất dài có nguy cơ mất đi hoàn toàn.
"Ban quản trị xem đây là cơ hội quý báu để đánh giá và nhìn lại hoạt động của nhóm trong hơn 4 năm qua. Chúng tôi đã thảo luận và thống nhất thay đổi toàn diện, sâu sắc về tổ chức, mô hình và phương thức hoạt động để nhóm Liêm Chính Khoa Học trở nên bền vững, chuyên nghiệp, hiệu quả và bổ ích hơn.
Dù có khôi phục được nhóm cũ hay cần thành lập một diễn đàn mới, chúng tôi vẫn luôn kiên định mục tiêu góp phần xây dựng cộng đồng khoa học Việt Nam trong sạch và minh bạch hơn", ông Tú cho biết thêm.