Sau khi xác nhận đã gửi đơn kiện Lazada (thuộc Công ty Recess - Alibaba) lên TAND quận 1 (TP HCM), Công ty Văn hóa sáng tạo First News - Trí Việt (gọi tắt First News - Trí Việt) đã có buổi gặp gỡ báo chí để cung cấp thêm thông tin liên quan đến vụ kiện. Phía đơn vị thương mại điện tử Lazada (gọi tắt Lazada) cũng phát đi thông cáo báo chí.
Lazada phớt lờ sai phạm?
Ngay sau những thông tin vụ kiện này lên báo, Lazada Việt Nam đã có văn bản điện tử phản hồi báo chí. Theo đó, phía Lazada khẳng định: "Với vai trò là nền tảng thương mại điện tử, chúng tôi luôn sẵn sàng hợp tác với các đơn vị nắm giữ quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) và sẽ tiếp tục thực hiện biện pháp mạnh mẽ nhằm bảo vệ quyền SHTT trên nền tảng của mình".
Phía Lazada cũng cho rằng họ đã mời các nhà xuất bản, đơn vị phát hành, phân phối sách tham gia LazMall - hệ thống gian hàng chính hãng trực tuyến của Lazada. Tính đến thời điểm hiện tại, ngành hàng sách trên LazMall đã ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc với hơn 53.000 đầu sách chính hãng từ nhiều nhà xuất bản, đơn vị phân phối sách hàng đầu Việt Nam, có thể kể: Fahasa, nhà sách Phương Nam, NXB Kim Đồng, Nhã Nam, NXB Trẻ, Alpha Books và First News - Trí Việt...
Công ty First News - Trí Việt tổ chức công bố vụ kiện Lazada với báo chí sáng 9-9.Ảnh: MAI NHẬT
Đại diện First News - Trí Việt cho hay ngoài Lazada, có nhiều đơn vị kinh doanh thương mại điện tử cũng có những vi phạm này. Đơn cử như trường hợp Sendo và Shopee. Tuy nhiên, khi First News - Trí Việt liên lạc, phản ánh, 2 đơn vị này nhận được thông tin đã lập tức có cam kết với First News - Trí Việt để loại trừ tình trạng tiếp tay cho hành vi sai phạm trên sàn thương mại của mình trong khi đó Lazada lại... không có phản hồi. Cho đến khi thông tin vụ kiện được đưa lên công luận rộng rãi, vào tối 8-9, đại diện Lazada mới liên lạc First News - Trí Việt đề nghị được gặp gỡ trao đổi làm việc. "Dù First News - Trí Việt lên tiếng nhiều lần, xác lập bằng chứng và gửi công văn, song 1 năm qua, Lazada vẫn không có bất cứ động thái nào để chấn chỉnh tình trạng buôn bán sách giả công khai" - phía First News - Trí Việt khẳng định.
Ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc First News - Trí Việt, cho rằng vụ kiện này là hồi chuông cảnh báo mạnh mẽ trước thực trạng sản xuất và tiêu thụ hàng giả, sách giả ở Việt Nam. Tình trạng này đã vượt ngưỡng chịu đựng của các tác giả, NXB và đơn vị làm sách.
Sách giả, sách lậu gây thiệt hại lớn
First News - Trí Việt cho biết trong nhiều năm qua đã nỗ lực đấu tranh ngăn chặn hành vi sản xuất, buôn bán sách làm giả, làm lậu, trong đó có sự tham gia của nhiều sàn thương mại điện tử. Ngoài việc nhiều lần gửi công văn thông báo tình trạng kinh doanh vi phạm, First News - Trí Việt đã tổ chức sự kiện công bố báo chí và triển lãm sản phẩm sai phạm và yêu cầu các sàn thương mại điện tử trong đó có Lazada kiểm tra, quản lý việc buôn bán sách giả nhưng tình trạng này vẫn không được khắc phục. Trong đó, có sự kiện "Công bố bằng chứng kinh doanh tiêu thụ sách giả vi phạm pháp luật của Shopee, Sendo, Lazada" vào tháng 6-2019; hội thảo "Chống xuất bản phẩm lậu" tại Hà Nội vào tháng 6-2019...
Trong buổi gặp gỡ truyền thông sáng 9-9, ông Nguyễn Văn Phước cho biết trong 15 năm qua, nếu không có sách giả thì doanh thu của công ty có thể tăng hàng chục lần. Riêng 10.000 cuốn sách giả mà đơn vị này từng phát hiện của nhà in Huy Thi vào năm 2011 đã trị giá hơn 1 tỉ đồng.
Theo First News - Trí Việt, từ đầu năm 2019 đến nay, có nhiều đầu sách của công ty được bán trên Lazada với bản in giả, kém chất lượng, nhiều sai sót. Đó là: "Đắc nhân tâm", "Hành trình về phương Đông", "Hạt giống tâm hồn", "Nghĩ giàu và làm giàu", "Đánh thức con người phi thường trong bạn", "Vị tu sĩ bán chiếc Ferrari", "Đi tìm lẽ sống", "Muôn kiếp nhân sinh"... Trong đó, "Muôn kiếp nhân sinh" bị in lậu là trường hợp mới nhất. Theo First News - Trí Việt, các gian hàng trên Lazada bán sách giả "Muôn kiếp nhân sinh" với giá rẻ hơn giá in trên bìa sách từ 48% đến 50% (vì không trả phí tác quyền và không chịu thuế), gây ảnh hưởng lớn đến nhà phát hành sách thật.
Theo ông Nguyễn Văn Phước, từ đầu năm 2019 đến nay, công ty ông nhận nhiều phản hồi tiêu cực của bạn đọc về tình trạng sách kém chất lượng, in ấn sai sót được mua trên Lazada với mức giá giảm từ 42%-55% (cá biệt có trường hợp đến 72%) so với giá bìa. "Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng bản quyền và quyền tác giả mà First News - Trí Việt đang sở hữu. Thực trạng làm hàng giả, sách giả đã đến mức báo động" - ông Nguyễn Văn Phước nói.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 9-9
Xử hình sự mới đủ răn đe
Trong đơn kiện, bên nguyên đơn yêu cầu Lazada "tháo gỡ ngay toàn bộ thông tin liên quan của các gian hàng bán sách giả bị phát hiện; có biện pháp quản lý, kiểm soát và ngăn chặn tình trạng buôn bán sách giả trên sàn thương mại điện tử Lazada và buộc các nhà sách, gian hàng bán sách phải chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của các quyển sách đang được mua bán".
Luật sư cố vấn cho First News - Trí Việt nêu quan điểm: "Chỉ có xử lý hình sự mới đủ răn đe nạn sách giả. Việc xử lý hành chính như lâu nay không khác nào "bắt cóc bỏ dĩa" và như một thông điệp gửi đến những kẻ sản xuất và kinh doanh sách giả rằng luật có quy định nhưng không làm gì được họ".
Đồng thuận với quan điểm này, nhiều người trong giới cho rằng tình trạng sách giả tràn lan lâu nay là vì chế tài xử lý vi phạm còn nương nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Đa số vẫn chỉ dừng lại ở phạt vi phạm hành chính. Trong khi đó, lợi nhuận mang lại từ việc sản xuất - kinh doanh hàng nhái, hàng giả là vô cùng lớn. Từ sự việc này, cần xem lại khâu pháp chế. Đối với hàng nhái, hàng giả, phải hình sự hóa trách nhiệm, xử lý thật mạnh mới mong lập lại trật tự.