Và thành quả cho nỗ lực ấy chính là tiếng vọng cuộc đời mà NSND Tự Long được nhận lại từ khán giả, những người yêu và tìm đến các làn điệu chèo để anh được đồng cảm và vỗ về. Đó chính là động lực giúp anh tiếp tục gắn bó, không bỏ cuộc bởi với người nghệ sĩ, còn gì hạnh phúc hơn khi được khán giả cần đến, để bộ môn nghệ thuật chèo bước thật sâu vào đời họ.
Nhân ngày 22/12 - Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam, VietNamNet có cuộc trò chuyện với NSND Tự Long - người nghệ sĩ đang khoác áo lính.
Đại tá, NSND Tự Long hiện là Phó Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội.
- Năm nay vừa tròn 25 năm, NSND Tự Long gắn bó với bộ môn nghệ thuật chèo. Đâu là giai đoạn khó khăn nhất trong sự nghiệp của anh? Làm thế nào để từ một nghệ sĩ chèo rồi giờ là Phó Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội, anh vẫn giữ lửa nghề suốt thời gian dài, đồng thời vượt qua những thời điểm bi quan, chán nản?
Trong quân đội, kỷ luật luôn là sức mạnh nên đề cao sự tự rèn luyện. Với mỗi quân nhân phải có yêu cầu và rèn giũa nghiêm ngặt. Là người lính trên lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, mọi ứng xử tôi phải tự răn mình. Bên cạnh đó, văn hóa gia đình tạo nên nhân cách con người. Trong mỗi gia đình Việt, giữ được ngọn lửa, truyền thống hay không thì yếu tố giáo dục là điều quan trọng. Với một nghệ sĩ lại là chiến sĩ, ngoài đảm nhiệm công việc ở đơn vị, tôi phải làm tròn trách nhiệm với gia đình.
Những năm gần đây, quân đội và nghệ sĩ trong quân đội có cơ chế được đi biểu diễn ở nước ngoài, kết hợp các nghệ sĩ ở môi trường khác, lên sóng nhiều hơn. Từ đó, hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ được lan tỏa mạnh mẽ. Trước đây, hình ảnh chiến sĩ thường gắn với khuôn khổ, thao trường nhưng thông qua ngòi bút, hình tượng mà các nghệ sĩ diễn tả, có lẽ khán giả bây giờ sẽ thấy được sự chân thực, sinh động của Quân đội Nhân dân Việt Nam (QĐNDVN).
Sự quan trọng nhất đối với mỗi chiến sĩ QĐNDVN là tư tưởng phải kiên định, thông suốt. Nghệ sĩ trong quân đội cũng thế, được giáo dục trong môi trường toàn diện. Về quân đội, chúng tôi được đảm bảo cơ bản mức sống. Vì vậy, trách nhiệm của các nghệ sĩ càng lớn lao, không chỉ đưa chủ nghĩa anh hùng đến những chiến sĩ trẻ mà còn tiếp cận công chúng trẻ, giúp các bạn hiểu được không chỉ có thế hệ cha anh ta đổ xương máu để giành hòa bình mà ngày nay vẫn có những cuộc chiến không tiếng súng để đảm bảo cuộc sống yên bình cho người dân.
NSND Tự Long chụp ảnh cùng nhạc sĩ Doãn Nho.
Là một nghệ sĩ công tác trực tiếp tại Tổng cục Chính trị tôi hiểu thế nào là sức mạnh mềm của quân đội, chính trị chính là linh hồn của quân đội bởi yếu tố tư tưởng lập trường. Quan điểm là vô cùng quan trọng, quyết định và liên quan đến thành bại. Chính vì thế những con người làm chính trị luôn gắn liền với những cụm từ như: Trung thành, kiên định, nguyên tắc, dân chủ, gương mẫu, tiêu biểu, nhạy bén, sắc sảo, chủ động, sáng tạo, đoàn kết, thống nhất, quyết chiến quyết thắng.
- 2024 được coi là năm có nhiều dấu ấn của NSND Tự Long khi nhận giải “Đạo diễn xuất sắc” và giải Đào Tấn với vai trò đạo diễn vở chèo ‘’Đại đội trưởng của tôi’’. Hai giải thưởng trong lĩnh vực chèo đã làm hài lòng anh chưa hay còn đỉnh cao nào muốn chạm tới?
Nghệ thuật không bao giờ có nấc thang cuối, con đường cống hiến cho nghệ thuật là làm đến hơi thở cuối cùng. Mỗi thành công đánh dấu một sự trưởng thành, mỗi sự trưởng thành là một trải nghiệm. Từ khi về công tác tại Đoàn Tổng cục Hậu cần đến nay tôi đã gắn bó với quân đội được 25 năm.
Tôi cũng có những lời mời ở bên ngoài, có thể thoải mái hơn về mặt thời gian, kinh tế nhưng vẫn quyết định ở lại quân đội. Đó là vì tôi yêu màu áo lính, được mặc chiếc áo này là niềm tự hào, vinh dự. Tôi là nghệ sĩ duy nhất làm trong quân đội mà theo Táo Quân từ năm đầu tiên. Tôi cũng là NSND trẻ nhất ở làng chèo, đồng thời là Đại tá duy nhất xuất hiện trong chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai cùng các anh tài ở nhiều lĩnh vực.
Tôi là nghệ sĩ mang quân hàm Đại tá được nhiều bạn trẻ yêu mến, nhờ đó mà biết đến quân đội, hiểu nghệ thuật chèo trong quân đội thế nào. Đó là điều hạnh phúc vô cùng và tôi mong được phục vụ quân đội đến hơi thở cuối cùng.
Tôi chưa bao giờ nghĩ mình có thể thành Đại tướng Nguyễn Chí Thanh lừng lững trên sân khấu chèo hay người thầy muôn đời như thầy Chu Văn An. Những vở diễn được giải trong các kỳ hội diễn thể hiện nỗ lực của bản thân trong công việc.
Trong tương lai gần, tôi mong nghệ thuật chèo trong quân đội có vị trí vững chắc hơn. Tôi cũng mong muốn Nhà hát Chèo Quân đội có những vở diễn mang hơi thở riêng biệt của từng quân chủng, binh chủng để khán giả toàn quốc, toàn quân sẽ hiểu hình ảnh, con người của những đơn vị ấy. Qua đó, có thể thấy quân đội Việt Nam hình thành lớn mạnh thế nào.
- Anh có lo lắng hay lời khuyên nào dành cho các nghệ sĩ trẻ đã, đang và sẽ theo đuổi gắn bó với nghệ thuật dân tộc?
Mọi thứ bây giờ hơi dễ dàng đối với các bạn trẻ nên đam mê và giữ gìn ngọn lửa không giống thế hệ đi trước. Đấy là điều tôi lo lắng vì giờ rất nhiều cuộc thi, nhiều nghệ sĩ thành công sớm không như ngày xưa mọi người phải vất vả lắm mới có được tấm huy chương nên thấy vô cùng danh giá. Tôi mong các nghệ sĩ trẻ hãy thực sự yêu công việc của mình, dồn tâm sức cho nó nhiều hơn nữa.
- Và khán giả có thể kỳ vọng về một lãnh đạo Tự Long trong tương lai ở cấp quản lý cao hơn giống như người bạn thân NSND Xuân Bắc mới được bổ nhiệm Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn?
Con người ta sinh ra và lớn lên đều có đích đến của mình. Nhưng trong cuộc sống, mọi sự không phải lúc nào cũng theo ý bản thân. Các cụ dạy: Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên . Mình có thể làm tốt vai trò này nhưng khả năng nhìn nhận và làm tốt vai trò khác phải dựa vào người chỉ huy.
Xuân Bắc làm rất tốt ở Nhà hát Kịch Việt Nam bây giờ lại được cân nhắc lên một cương vị lớn hơn. Tôi đã chúc Xuân Bắc có nhiều sức khỏe, trí lực để lãnh đạo và đưa văn hóa Việt Nam phát triển hơn. Bởi Xuân Bắc là người có tâm, có tầm, đã đưa sân khấu Việt Nam nói chung sân khấu Nhà hát Kịch Việt Nam nói riêng đi phục vụ các địa phương trên toàn quốc, minh chứng cho khả năng dám nghĩ dám làm.
- Những cộng sự hay đồng nghiệp tiếp xúc với anh đều nhận xét ngoài đời NSND Tự Long là người hào sảng dễ gần nhưng khi vào việc cũng ‘’hét ra lửa’’. Vợ anh - Thiếu tá Minh Nguyệt tiết lộ với tôi ở nhà NSND Tự Long giản dị đến khó tin và chăm vào bếp lắm! Tôi chưa tưởng tượng một Đại tá Tự Long ở nhà sẽ đảm đang như thế nào?
Vì sao phải tưởng tượng, đó là người thật, việc thật (cười) . Trong chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai , tôi cùng đội mình nấu ăn với thời gian rất ngắn, đạt điểm cao nhất. Các món ăn chúng tôi nấu được hoa hậu H’Hen Niê, những chị đẹp khác thưởng thức đến “không còn nước xuýt”.
NSND Tự Long bên vợ và con gái.
Ở nhà tôi có tâm hồn ăn uống, thích nấu ăn, không chỉ phục vụ mọi người mà còn hợp khẩu vị cá nhân. Con gái cũng theo khẩu vị của bố nên tôi rất hạnh phúc. Rời cơ quan, tôi thường về nhà để nấu những món mình và các con thích.
Vợ tôi không có nhu cầu ăn buổi tối nên chỉ “ăn hương ăn hoa”, còn các con thì bố nấu món gì cũng ăn nhiệt tình như sườn xào chua ngọt, cá tầm nấu măng chua, thịt rang cháy cạnh, canh cua. Điều đó chứng minh tôi là người đàn ông của gia đình và thích phục vụ những người thân yêu. Không phải tôi thể hiện bận rộn công việc nhưng vẫn đảm đang, quan trọng là tôi thích làm những việc đó và không thấy mệt mỏi gì cả.
NSND Tự Long gặp vấn đề sức khỏeNSND Tự Long gặp vấn đề về cổ họng đến mức phải gặp bác sĩ sau khi có một đêm cháy hết mình tại concert Anh trai vượt ngàn chông gai.