Từ tháng 4 đến tháng 6 hàng năm, con dắt bước vào thời kỳ sinh sản, tạo nên một món ăn đặc trưng của vùng biển miền Trung. Được biết đến với tên gọi địa phương là con vim vỉm, con dắt chủ yếu xuất hiện ở ven biển huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
Con dắt thuộc loại nhuyễn thể hai mảnh, có kích thước nhỏ, tương đương với đầu đũa, và cùng họ với các loại như nghêu, sò, hến. Với màu sắc trắng nâu ngà, chúng dễ bị nhầm lẫn với ngao hay hến, bởi vỏ ngoài của dắt có nét tương đồng với ngao trong khi phần thịt bên trong trông giống hến. Tuy nhiên, con dắt lại mang đến một hương vị độc đáo, từng gắn bó với những bữa cơm giản dị của người dân nơi đây, nhất là trong ký ức của những ai đã từng trải qua thời kỳ khó khăn.
Con dắt thuộc loại nhuyễn thể hai mảnh, có kích thước nhỏ, tương đương với đầu đũa, và cùng họ với các loại như nghêu, sò, hến
Chị Thương, một người dân sống ven biển, chia sẻ về ký ức xưa: "Ngày trước, chúng tôi thường sử dụng vợt để lặn xuống cát nạo con dắt, sau đó luộc chín để lấy nước, đãi lấy ruột nấu canh rau hoặc canh chua, hay dùng để nấu cháo và xào với lá lốt. Món cháo dắt là món ăn phổ biến nhất bởi sự dễ ăn và hương vị đậm đà đọng lại trong ký ức. Tôi vẫn nhớ như in hình ảnh nồi cháo dắt thơm ngon mà mẹ đã nấu mỗi khi đến mùa."
Theo thời gian, con dắt đã trở thành một nguyên liệu quý giá hơn và mang lại nguồn thu nhập ổn định cho cư dân miền Trung. Hiện nay, tại Hà Nội, ruột con dắt được làm sạch và bày bán tại các siêu thị với mức giá khoảng 150.000 đồng/kg. Chị Thương vẫn thường mua về chế biến, thỉnh thoảng xào hoặc nấu cháo để đổi món cho gia đình, mang lại hương vị quê hương trong bữa ăn hàng ngày.
Hiện nay, tại Hà Nội, ruột con dắt được làm sạch và bày bán tại các siêu thị với mức giá khoảng 150.000 đồng/kg
Việc thu hoạch con dắt gắn liền với sự thay đổi của thủy triều. Khi nước xuống, những người cào dắt bắt đầu ra khơi để khai thác. Do thói quen kiếm ăn của con dắt thường diễn ra vào buổi sáng, người dân ven biển phải dậy từ rất sớm để không bỏ lỡ cơ hội. Trong mùa thu hoạch, họ thường làm việc liên tục từ sáng sớm đến chiều muộn mới trở về.
Các khu vực thường được chọn để cào dắt là những bãi cát sát biển, có độ sâu từ 0,5 đến 1 mét so với mặt nước. Dụng cụ chính được sử dụng để thu hoạch là những chiếc vợt lưới dài từ 5 đến 7 mét, được thiết kế đặc biệt giúp cào dưới nước một cách linh hoạt và dễ dàng.
Cào dắt là một nghề chỉ diễn ra trong một mùa vụ duy nhất mỗi năm, nhưng nó mang lại nguồn thu nhập khá ổn định cho gia đình tôi. Nếu chăm chỉ làm việc, mỗi người có thể thu hoạch được vài trăm kilogram dắt mỗi ngày, sau đó bán cho các thương lái. Phần dắt còn lại sẽ được mang về nhà để làm sạch, đãi ruột và cung cấp cho các nhà hàng, quán ăn trong và ngoài tỉnh. Để lấy được 1kg ruột dắt, người ta cần khoảng 10kg dắt tươi nguyên vỏ.
Để lấy được 1kg ruột dắt, người ta cần khoảng 10kg dắt tươi nguyên vỏ
Việc luộc dắt đòi hỏi phải cẩn thận, chỉ cần chín tới để thịt dắt giữ được độ mềm mại, những người đãi dắt cần phải kiên nhẫn và khéo léo trong việc loại bỏ vỏ và rác.
Tại các nhà hàng, ruột dắt được chế biến thành nhiều món đặc sản mùa hè hấp dẫn, như canh riêu dắt, cháo dắt, dắt xào bầu, và dắt xào hành răm ăn kèm với bánh đa. Anh Ngọc, một người có thâm niên trong nghề cào dắt ở Thanh Hóa, cho biết thêm rằng ngoài việc được chế biến thành món ăn, dắt còn được thu mua để làm thức ăn cho các trang trại nuôi tôm, cua và vịt.
Dù nghề cào dắt có nhiều vất vả, nhưng người ngư dân có thể trở về trong ngày, với nguồn thu nhập khá và ổn định. Từ một món ăn truyền thống thường chỉ dành cho người có thu nhập thấp, dắt đã trở thành "mỏ vàng" cho cư dân ở vùng biển miền Trung. Ruột dắt hiện diện không chỉ ở các thành phố lớn mà còn xuất hiện tại các siêu thị và quán ăn, được người tiêu dùng khắp nơi ưa chuộng vì hương vị ngọt ngào, thơm ngon và dễ thưởng thức.