Tôi có một cô bạn thân, mà nếu bỏ qua những chủ đề phấn son váy vóc muôn thuở của bất kỳ hội chị em bạn dì nào, thì tất cả những lần tâm sự của tôi và nàng đều chỉ xoay quanh một gã tồi nào đấy - chính là cái người đã làm mắt nàng thâm sì vì phải chong đèn "làm thám tử" đến tận canh ba, hoặc không thì cũng là những đêm dài giặt gối bằng nước mắt.
Bạn tôi thì chẳng có gì để chê. Con nhà gia giáo, sống giản dị, không khoe mẽ, có sự nghiệp, không lừng lẫy đến mức là "ông nọ bà kia" nhưng mỗi tháng cũng kiếm sương sương cả gần trăm triệu.
Người như bạn, chúng tôi đều nghĩ lẽ ra phải tìm lấy một người đàn ông tử tế, "đáng mặt đàn ông" để mà yêu đương. Nhưng không, hơn 3 chục tuổi đầu, tất cả những người đàn ông bạn cho phép bước vào đời đều toàn là "lè khe khét lẹt". Trăm cuộc tình của bạn đều chung một kiểu đàn ông: Có thể thể đẹp, hoặc không, nhưng độ ba hoa thì khó ai sánh bằng.
"Hoàng tử đáy giếng" và hiệu ứng Dunning-Kruger
Bạn tôi trở thành tội đồ trong tất cả những lần tan vỡ, khi thì vì "anh muốn tập trung cho sự nghiệp" nên phòng họp đôi khi cũng biến thành phòng ngủ, hoặc ngược lại; khi thì vì "em cứ làm quá lên, cô ấy chỉ là trợ lý"; lúc khác thì lại "em làm anh mất tự do".
Trước đây, tôi vốn nghĩ trên đời này chắc chỉ có mình cô bạn của tôi là yêu đương mù quáng như vậy. Nhưng những cuộc tình xôn xao mạng xã hội mấy ngày hôm nay khiến tôi giác ngộ: Bạn mình không phải là người duy nhất mù quáng. Đúng là cuộc đời chẳng cho ai tất cả, nhưng những người đàn ông nghĩ mình là tất cả, là "cái rốn của Vũ Trụ", thì khối.
Không có một tên gọi nào cụ thể để miêu tả kiểu đàn ông này, chúng tôi thường đùa đó là "hoàng tử đáy giếng". Nghĩa là họ luôn tin rằng bản thân không bao giờ sai, trong bất kỳ chuyện gì. Nhưng phàm là con người, lại còn dính vào chuyện tình yêu, làm sao có thể có người không - bao - giờ phạm sai lầm?
Kiểu tư duy của những chàng "hoàng tử đáy giếng" này có khá nhiều điểm tương đồng với hiệu ứng Dunning-Kruger được nghiên cứu bởi hai nhà tâm lý học David Dunning và Justin Kruger vào năm 1999.
Hiệu ứng này được định nghĩa như sau: "Đây là một loại thiên kiến nhận thức khi một người đánh giá khả năng của bản thân cao hơn trình độ thực tế của chính họ".
Đặt khái niệm này vào bối cảnh những cuộc tình của bạn tôi, hoặc của những cô gái có gu chọn người yêu giống như bạn tôi, chúng ta có thể hiểu nôm na thế này: Nếu một gã tồi có được cơ hội yêu một cô gái tài sắc vẹn toàn - hơn hẳn hắn ta, hắn sẽ nghĩ bản thân mình sắp xoay chuyển được cả thế giới này rồi.
Đã cả trăm lần, bạn tôi kể: "Anh ấy bảo nếu không có anh thì tao sống sao được nhỉ?", chỉ vì bạn tôi nhờ anh ta mua giúp một suất cháo vì nàng đang ốm bẹp cả người.
Nếu lúc đó cao hứng, thì anh ta làm. Còn không, thì anh cũng xin phép là thẳng thừng: "Anh phải ưu tiên sự nghiệp, em muốn yêu anh thì em phải cam chịu".
Mọi vấn đề dù lớn dù nhỏ, đừng có mơ những chàng "hoàng tử đáy giếng" này nhận sai. Ngay cả khi chứng cứ ngoại tình đã rành rành tưởng là chẳng thể chối cãi được, thì cũng không có chuyện cúi đầu nhận lỗi. Họ cứ bâng quơ, thản nhiên: "Em nói gì, anh không hiểu" hoặc "Anh chẳng biết, anh thực sự không biết" - là xong.
Gặp được một người phụ nữ chân thành yêu thương, lo lắng cho mình, đàn ông bình thường về mặt nhận thức sẽ biết trân trọng điều đó. Còn những chàng "hoàng tử đáy giếng" thì khác biệt hơn hẳn. Họ cho mình cái quyền được ngửa mặt lên trời, tự tin mà vỗ ngực "vì em yêu anh mà, em phải chịu đựng được anh chứ, không chịu được thì không phải là yêu". Thậm chí, họ còn tự tin vì anh có khối người thích, không có anh thì em không sống được thôi chứ không có em, thì anh sống tốt?!
Nỗ lực thay đổi để cùng nhau tiến lên, để xây dựng mối quan hệ bền vững lâu dài là điều không tồn tại trong tư duy của những "chàng hoàng tử đáy giếng". Tư duy của họ "ở cái tầm" ngoài vũ trụ, nên dù đường tình khá sôi động, cũng chẳng mấy khi lâu dài và có một kết cục viên mãn.
Khóc cũng được, chia tay cũng chẳng sao nhưng đừng để mình trăm lần vật vã chỉ vì 1 kiểu đàn ông
Đến trong phim hay trong chuyện cổ tích, tình yêu còn hiếm khi thuận buồm xuôi gió ngay từ lần đầu tiên trái tim loạn nhịp, nữa là ngoài đời thực. Dù ít dù nhiều, chắc ai cũng phải đôi lần chọn sai người, yêu sai cách, rồi mới học được bài học về "cách nhìn người".
Khóc cũng được, chia tay cũng chẳng sao, nhưng trăm lần rơi nước mắt vì cùng một kiểu đàn ông, lại là chuyện khác. Một lần gặp phải đàn ông tồi có thể đổ tại cho số phận, do mình kém may. Nhưng bao nhiêu mối tình vắt vai cũng đều chung kết cục "tăng mấy thước chiều cao", sưng mắt, nhòe mascara, thiết nghĩ, phụ nữ chúng ta cũng nên tự nhìn lại mình.
Không phải lúc nào bao dung, chiều chuộng và nín nhịn để bảo vệ "cái tôi" của đối phương cũng là tốt. Đừng quên, trên đời không thiếu những "hoàng tử đáy giếng". Bạn càng cố, họ càng coi đó là điều hiển nhiên.
Không phải lúc nào tập trung cho sự nghiệp cũng là điều đáng trân trọng, ở một người đàn ông. Sự nghiệp của họ đôi khi chỉ là những lần vụng trộm, lén lút ở đâu đó ngoài kia. Phụ nữ vừa làm việc kiếm tiền, vừa phấn đấu cho sự nghiệp, vừa yêu được, thì tại sao đàn ông lại không? Nghĩ xem.
Và không phải lúc nào, người yêu cũ của bạn trai cũng là đối tượng chúng ta cần dè chừng. Phàm là con người thì "bản tính khó dời" và cách họ yêu cũng vậy. Một người đàn ông mà cứ yêu ai là y như rằng có cả trăm câu chuyện để dân tình mổ xẻ, bàn ra nói vào, thì cũng đủ hiểu "cách yêu của họ vươn tầm vũ trụ" đến mức nào.
Cái chuyện "yêu đương đừng mù quáng quá", chắc ai cũng nghe cả rồi. Và chắc ai cũng hiểu không dễ gì mà làm được như vậy. Dăm đôi lời đường mật, vài ba cái liếc mắt đưa tình, lắm khi cũng đã làm chị em muốn vứt hết cả lý trí đi. Lần đầu như vậy là do kinh nghiệm tình trường còn non nớt. Lần thứ hai như vậy, thôi thì cứ run rủi cho số phận đi. Nhưng đến lần thứ ba, mong chị em hiểu rằng đôi khi yêu, là phải bịt tai lại, phải giả điếc, để cho mắt bớt mờ.
Nhìn thấu hồng trần thế gian thì khó, chứ nhìn thấu sự chân tình của đàn ông, đôi khi chỉ cần nhìn vào những cuộc tình đã qua của họ, là quá đủ.
