Cũng giống như Triều Tiên, Cuba bị Mỹ cấm vận từ năm 1959, đất nước này không có các hãng xe, và không có ngành công nghiệp ôtô cho riêng mình. Cấm vận kinh tế khiến việc mua xe mới trở nên bất khả thi. Người dân nước này phải dùng những mẫu xe cổ từ vài chục năm trước.
Theo Business Insider, có khoảng 60.000 chiếc xe cổ tại đây, chủ yếu là xe Mỹ của Ford và Chevrolet. Số xe cổ vào Cuba chủ yếu trước năm 1950, với 25% trước 1930, 25% trước năm 1940, còn lại trước năm 1950.
Ôtô cổ tại Cuba. Ảnh: Mwallpaper
Trước 2013, người dân rất khó sở hữu ôtô do bị hạn chế mua bán. Để có thể mua được ôtô người dùng phải được cấp giấy phép. Có nhiều người ví von rằng, những thủ tục để mua được ôtô như "một cuộc phiêu lưu".
Để có được giấy phép, một người Cuba phải cung cấp thông tin chứng minh rằng bản thân có đủ thu nhập, tiền mặt, để có thể mua được chiếc xe và phải đảm bảo một lá thư khác từ ngân hàng xác nhận điều này. Tuy nhiên, nông dân, lao động tự do không được cấp phép mua ôtô, ngay cả khi họ có thể cung cấp bằng chứng về năng lực tài chính.
Để việc này chặt chẽ hơn, các nhà chức trách tạo ra nhiều loại biển số khác nhau, theo Havana Times, ở đó một nhà ngoại giao sẽ không được phép bán xe của họ cho nhà báo, người sau đó không được bán xe cho công ty nước ngoài và ngược lại họ không được bán xe cho người dân Cuba. Một số người mua là người nước ngoài sinh sống tại Cuba, hoặc làm việc cho các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức nước ngoài sẽ dễ dàng sở hữu xe hơn.
Từ 2011, Cuba đã nới lỏng một số thủ tục và sang năm 2013, chính quyền nơi đây đã xóa bỏ lệnh cấm và bỏ hoàn toàn việc cấp phép mua xe, đây cũng là lúc Mỹ đã gỡ bỏ một số lệnh cấm về hàng hóa với Cuba.
Sau năm 2013, một số đại lý ôtô đã xuất hiện tại đây với các thương hiệu xe hơi đến từ Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp hay Hàn Quốc. Tuy nhiên, theo The Atlantic, 11 đại lý ôtô đều thuộc nhà nước và giá xe rất cao để có thể sở hữu.
Bên ngoài một điểm bán xe cũ tại Havana. Ảnh: Havana Times
Một chiếc Peugeot sedan tại đây có giá tới hơn 260.000 USD, gấp 5 lần giá trung bình tại Anh là 53.000 USD. Một chiếc Kia Rio được bán với giá 13.600 USD ở Mỹ, nhưng tại đây giá lên tới 42.000 USD ở Cuba. Tại Việt Nam, Kia Rio có giá khoảng 22.000 USD, và một chiếc Peugeot 5008 có giá khoảng 45.000 USD.
Các đại lý cũng được phép bán hoặc cho thuê những chiếc xe cũ, dù chúng được định giá khá cao. Một chiếc Hyundai Accent 2006 có giá 40.000 USD. Một chiếc Volkswagen Jetta đời 1993, có giá tới 20.000 USD. Trong khi tại Việt Nam, những mẫu xe này chỉ có trên dưới 5.000 USD.
Theo Independent, mức giá này quá cao so với thu nhập chỉ 22 USD/tháng của người dân Cuba vào năm 2017. Ngay cả một vài năm gần đây, theo NBC, lương dành cho công chức tại Cuba khoảng 44 USD/tháng cũng vẫn là quá thấp so với giá xe. Hiện tại, những mẫu xe cổ tại đây vẫn được mua bán với mức giá bình quân lên tới 10.000 USD.
Vì thế thống kê trong khoảng hơn một năm đầu tiên khi người dân Cuba có thể mua ôtô một cách dễ dàng hơn, chỉ có 50 ôtô và 4 xe máy được bán. So với 11 triệu của Cuba dân tại thời điểm đó thì đây là một con số quá thấp.
Tuy vậy, vài năm trở lại đây, không chỉ xe bình dân mà nhiều hãng xe sang cũng đã bắt đầu thâm nhập vào thị trường này. Tầng lớp trung lưu cũng bắt đầu mua những chiếc BMW hay Mercedes để vi vu trên đường.
Chiếc Mercedes đời mới giữa loạt xe cổ trên đường Línea y E, Havana, tháng 7/2018. Ảnh: Hải Anh
Vì không có điều kiện sử dụng xe mới, người dân Cuba phải bất đắc dĩ trở thành những tay thợ kỹ thuật nghiệp dư để sửa những chiếc xe cũ kỹ. Phụ tùng cũng khá khan hiếm và chỉ xuất hiện trên thị trường "chợ đen".
Được sửa chữa chắp vá, không có đồ thay thế, xe cũ kỹ nhưng những chiếc xe hơi cổ tại Cuba lại đóng một vai trò quan trọng trong ngành du lịch của nước này. Một số mẫu xe cổ còn được định giá khá cao nhưng không thể bán do chính sách cấm vận.
Đoàn Dũng