Năm 2024, nhân loại phải nói lời chia tay với nhiều nhân vật ảnh hưởng lớn đến các khía cạnh văn hóa - nghệ thuật trên khắp thế giới
Trong số đó, có người vẫn miệt mài sáng tác những ngày cuối đời như Akira Toriyama - cha đẻ của Bảy viên ngọc rồng, có người lại chọn tự kết liễu đời mình như một tuyên ngôn tự do cuối cùng trước cuộc chiến với thời gian tàn nhẫn như nữ sĩ Quỳnh Dao.
Tuổi Trẻ Online điểm lại những chân dung văn - nghệ sĩ nổi bật chúng ta đã nói lời tiễn biệt trong năm vừa qua.
Akira Toriyama
Akira Toriyama, nghệ sĩ đa tài đã tạo ra các bộ manga/anime huyền thoại như Dragon Ball, Dr. Slump, Dragon Quest, Chrono Trigger... đã qua đời vào ngày 1-3 ở tuổi 68.
Ngoài Bảy viên ngọc rồng, Akira Toriyama còn đứng sau những cái tên kinh điển khác như Dr. Slump, Sand Land... với một số đầu truyện được xuất bản tại Việt Nam - Ảnh: Shueisha
Akira Toriyama ra đi khi vẫn còn nhiều dự án đang ấp ủ cho tương lai, thậm chí ông đang phác thảo dở dang trang truyện Bảy viên ngọc rồng cho tạp chí tuần trước khi qua đời.
Tuy nhiên, sự nghiệp nghệ thuật của ông đã ghi dấu ấn sâu đậm, trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa đại chúng toàn cầu và trở thành nguồn cảm hứng trực tiếp cho vô số anime nổi tiếng như Naruto, One Piece...
Sau sự ra đi của ông, các tác giả của những bộ truyện này đã viết những lời tri ân đầy xúc động dành cho người thầy tinh thần của mình.
Không chỉ ảnh hưởng sâu sắc đến ngành công nghiệp anime, Dragon Ball còn lan tỏa tinh thần sáng tạo của Toriyama vào các tác phẩm điện ảnh Mỹ đương đại như Black Panther, Creed III...
Shelley Duvall
Shelley Duvall qua đời vào ngày 11-7 vì biến chứng của bệnh tiểu đường, hưởng thọ 75 tuổi.
Sinh ra tại Texas (Mỹ), Shelley Duvall được đạo diễn Robert Altman phát hiện tài năng và mời tham gia phim đầu tay Brewster McCloud năm 1970.
Kể từ đây, bà trở thành nàng thơ của Robert Altman khi tham gia liên tiếp bảy phim do ông đạo diễn, bao gồm các tác phẩm nổi bật như Nashville (1975), 3 Women (1977), Popeye (1980).
Tuy nhiên, Shelley Duvall sẽ mãi mãi được nhớ đến qua vai diễn Wendy Torrance trong phim kinh dị The Shining.
Với vẻ đẹp độc đáo, lối diễn hút hồn, Shelley Duvall là một trong những biểu tượng lớn của điện ảnh Mỹ thập niên 1980 - Ảnh: AFP
Đây là một vai diễn đầy thử thách, không chỉ bởi bức tranh tâm lý đầy phức tạp của nhân vật Wendy mà còn bởi những yêu cầu khắc nghiệt từ đạo diễn Stanley Kubrick.
Ngoài sự nghiệp điện ảnh, Duvall còn để lại dấu ấn sâu sắc trong lĩnh vực truyền hình dành cho trẻ em, cũng như trở thành một trong những biểu tượng thời trang của thập niên 1980.
Bà là người sản xuất các chương trình nổi tiếng như Faerie Tale Theatre, Nightmare Classics, và Tall Tales & Legends trong những năm 1980.
Tác phẩm cuối cùng bà tham gia là phim kinh dị độc lập The Forest Hills năm 2023.
Trịnh Phối Phối
Một trong những đả nữ kỳ cựu của điện ảnh Hong Kong - Trịnh Phối Phối - qua đời ngày 19-7 vừa qua do căn bệnh ung thư quái ác.
Trịnh Phối Phối sinh năm 1946, bắt đầu bén duyên với điện ảnh từ thập niên 1960, trở nên nổi danh nhờ vai diễn trong Đại túy hiệp (1966), đây cũng là phim võ hiệp đầu tiên có một nữ anh hùng đóng vai trò trung tâm.
Ngôi sao võ thuật Hong Kong Trịnh Phối Phối - Ảnh: China Times
Lúc sinh thời, bà được người đời gọi với những biệt hiệu như "Nữ hoàng võ thuật", "Đệ nhất hiệp nữ"... từng tham gia đóng các phim hành động kinh điển như Đại túy hiệp, Kim Yến Tử, Ngọa hổ tàng long...
Xuyên suốt những năm tháng hoàng kim ấy, Trịnh Phối Phối đã trở thành biểu tượng cho hình ảnh các nữ hiệp hành tẩu giang hồ trong thời đại cường quyền, ác bá, bất chấp giới tính và bối cảnh phong kiến.
Alain Delon
Ngôi sao màn bạc Alain Delon qua đời hôm 18-8, hưởng thọ 88 tuổi, sự ra đi của ông gây chấn động nước Pháp và những người yêu phim trên khắp thế giới thời điểm đó.
Sự nghiệp của bảo vật điện ảnh nước Pháp gồm vai chính trong những phim kinh điển như Rocco And His Brothers (1960), Le Samourai (1968); Purple Noon (1960), The Eclipse (1962), The Leopard (1963), The Red Circle (1970), Mr. Klein (1976)...
Alain Delon trong phim Le Samouraï - Ảnh: IMDb
Ông từng hợp tác với nhiều đạo diễn danh tiếng như Jean-Pierre Melville, Luchino Visconti, Michelangelo Antonioni… Thuở hoàng kim, ông là một trong những gương mặt quyến rũ, điển trai nhất nước Pháp.
Ông gặt hái một số giải thưởng danh giá, bao gồm giải César cho Nam diễn viên chính xuất sắc nhất với vai diễn trong Notre histoire (1984), giải Gấu vàng tại Liên hoan phim quốc tế Berlin lần thứ 45 (1995) và giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes (2019).
Aruna Vasudev
Aruna Vasudev, người sáng lập ra tạp chí Cinemaya và Mạng lưới thúc đẩy điện ảnh châu Á (NETPAC), qua đời ngày 5-9 tại Ấn Độ, hưởng thọ 88 tuổi.
Bà là nhân vật chủ chốt, đóng vai trò lớn trong việc quảng bá điện ảnh châu Á trên trường quốc tế.
Aruna Vasudev từng là thành viên ban giám khảo tại nhiều liên hoan phim quốc tế, bao gồm Cannes, Locarno và Karlovy Vary.
Aruna Vasudev được biết đến là một nhà phê bình, biên tập viên, tác giả sách, nhà làm phim tài liệu, "một học giả lỗi lạc về điện ảnh châu Á" như một số tờ báo nhận xét - Ảnh: VFDA
Bà còn là tác giả của một số cuốn sách về điện ảnh châu Á, bao gồm The New Indian Cinema và Being & Becoming: The Cinemas of Asia.
Các nhà làm phim, nhà hoạt động điện ảnh ở châu Á và trên thế giới gọi bà bằng tên gọi thân thương "người mẹ điện ảnh châu Á".
Martine và Jean-Marc Thérouanne, giám đốc kiêm đồng sáng lập Liên hoan phim quốc tế Cinémas d'Asie de Vesoul, chia sẻ tâm tình:
"Tất cả chúng tôi đều là con nuôi của mẹ, như chúng tôi trìu mến gọi bà".
Từ Thiếu Cường
Từ Thiếu Cường là gương mặt nổi bật của điện ảnh Hoa ngữ thập niên 1970 - 1980, ông không may qua đời ngày 15-9 sau nhiều năm chiến đấu với ung thư.
Xuyên suốt sự nghiệp, ông từng đóng phim cùng các ngôi sao võ thuật nổi tiếng khác như Thành Long, Lý Liên Kiệt, Lưu Đức Hoa, Ngô Kinh...
Từ Thiếu Cường trong phim Vịnh Xuân (1994) - Ảnh: IMDb
Ông cũng xuất hiện trong những phim thuộc hàng kinh điển như Thiên tằm biến; Lưu tinh hồ điệp kiếm; Thiếu Lâm tam thập lục phòng...
Chắc hẳn khán giả Việt nhớ tới ông nhiều nhất qua hình ảnh tên ác bá Triệu Vô Cực trong trong phim hài Trạng nguyên Tô Khất Nhi.
Tuy đã ở sườn dốc của sự nghiệp, ông vẫn miệt mài cống hiến cho nghệ thuật, tham gia các phim điện ảnh, truyền hình lớn nhỏ như Trường tương thủ, Tân liêu trai, Bản nạp phong vân, Địch Nhân Kiệt 2022, Linh hiệu truy sát.
Thậm chí đến lúc mất, Từ Thiếu Cường vẫn còn sáu phim đã ghi hình nhưng chưa kịp ra mắt.
Maggie Smith
Nữ diễn viên gạo cội người Anh Maggie Smith qua đời ở tuổi 89 ngày 27-9 vừa qua, khiến những người yêu phim trên thế giới đau xót.
Các khán giả 8X, 9X, 2000 vẫn còn ấn tượng sâu đậm với hình ảnh giáo sư McGonagall quyền uy nhưng đầy tình cảm của Trường Phù thủy Hogwarts do bà thủ vai.
Hình ảnh giáo sư McGonagall của Maggie Smith chắc chắn sẽ khó lòng phai nhạt trong tim các tín đồ của thế giới phù thủy Harry Potter - Ảnh: AFP
Với những khán giả lớn tuổi hơn, họ nhớ tới bà như một mỹ nhân kiêu sa của màn bạc thập niên 1970 - 1980.
Trên sân khấu, Maggie Smith là một nữ diễn viên đầy sức hút với nhiều vai diễn xuất sắc trong các tác phẩm của Shakespeare và các vở kịch kinh điển khác.
Di sản của bà sau nhiều năm làm điện ảnh là 2 giải Oscar nhờ phim The Prime of Miss Jean Brodie (1969) và California Suite (1978), 3 giải Quả cầu vàng, 7 giải BAFTA cùng hàng chục lần nhận đề cử các giải thưởng danh giá.
Liam Payne
Liam Payne, cựu thành viên của nhóm nhạc đình đám One Direction, qua đời vào ngày 16-10 vì ngã khỏi ban công, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho người hâm mộ trên toàn thế giới.
Theo ABC News, kết quả khám nghiệm tử thi ban đầu cho thấy nam ca sĩ 31 tuổi có nhiều chất kích thích trong cơ thể, bao gồm "pink cocaine" - một loại ma túy tổng hợp nguy hiểm, đây cũng là nguyên nhân gián tiếp dẫn đến cái chết của anh.
Cái chết của Liam Payne khiến fan và các đồng đội cũ tiếc thương, sắp tới nhiều khả năng One Direction sẽ tái hợp để tri ân anh - Ảnh: Reuters
Sinh năm 1991 tại Wolverhampton (Anh), Liam Payne bước chân vào ánh đèn sân khấu khi tham gia chương trình The X Factor năm 2010.
Cùng với Harry Styles, Niall Horan, Zayn Malik và Louis Tomlinson, anh đã tạo nên hiện tượng âm nhạc toàn cầu mang tên One Direction.
Trong sáu năm đầy thăng hoa, nhóm đã phát hành 5 album với vô số ca khúc để đời như What Makes You Beautiful; Magic, trong đó anh là người sáng tác những bản hit như Story of My Life, Steal My Girl, và Ready to Run.
Kazuo Umezu
Kazuo Umezu qua đời ngày 28-10 do ung thư, gia đình và bạn bè cho biết ông từ chối tham gia điều trị vì sợ đau đớn kéo dài, chỉ muốn qua đời yên bình trong giấc ngủ.
Lúc sinh thời, Kazuo Umezu được mệnh danh là 'vị thánh' của thể loại manga kinh dị Nhật Bản, ông bắt đầu sáng tác manga từ những ngày còn ngồi trên ghế nhà trường cho đến những năm cuối đời.
Chân dung "quái kiệt" Kazuo Umezu với chiếc áo đỏ sọc trắng biểu tượng - Ảnh: Yomiuri Shimbun
Ông mất đi để lại cho thế giới nhiều đầu truyện kinh dị kinh điển như God's Left Hand, Devil's Right Hand, Orochi, The Drifting Classroom...
Đây là những tác phẩm mang tính cách mạng trong giới vẽ truyện tranh lúc bấy giờ vì Kazuo Umezu là người đầu tiên đưa yếu tố kinh dị, huyền bí vào thể loại shojo, những quyển manga tưởng chừng chỉ dành cho phái nữ.
Ông cũng truyền cảm hứng trực tiếp cho nhiều tác phẩm của "ông hoàng manga kinh dị" nổi tiếng bậc nhất hiện nay là Junji Ito.
Quincy Jones
Quincy Jones, nhạc sĩ và nhà sản xuất âm nhạc nổi tiếng với việc sản xuất những hit huyền thoại của Michael Jackson, đã qua ngày 3-11, hưởng thọ 91 tuổi.
Sinh ra tại Chicago, Illinois (Mỹ) vào năm 1933, Quincy Jones có niềm đam mê với nhạc jazz và chơi trumpet từ khi còn nhỏ.
Qunicy Jones là một trong những nhân vật góp công lớn cho sự phát triển của nhiều nghệ sĩ nhạc pop, jazz như Micheal Jackson; Sonny Parker; Ray Charles... - Ảnh: Reuters
Sự nghiệp âm nhạc của ông bắt đầu từ việc làm nhạc cho những bộ phim nhỏ lẻ, ông phát hiện thiên phú của mình trong công tác sản xuất, phối khí và quyết định theo đuổi con đường này.
Quincy Jones là người sản xuất album bán chạy nhất mọi thời đại của Michael Jackson là Thriller, cũng như các album kinh điển khác như Off the Wall hay Bad.
Ông cũng là người "phù phép" cho những ca khúc hit lớn nhất của Lesley Gore như It's My Party và You Don't Own Me.
Có thể nói, ông là một nhân vật lớn hậu trường showbiz Mỹ.
Ngoài âm nhạc, Quincy Jones còn tham gia sản xuất các chương trình truyền hình như The Fresh Prince of Bel-Air, tạo điều kiện cho những diễn viên, nghệ sĩ da màu theo đuổi sự nghiệp tại Hollywood khắc nghiệt.
Với hai đề cử Oscar, một giải Oscar danh dự, 28 giải Grammy, ông giữ thành tích người đoạt giải Grammy nhiều thứ ba trong lịch sử và là người Mỹ gốc Phi đầu tiên giành đề cử giải Bài hát gốc hay nhất tại Oscar.
Madeleine Riffaud
Madeleine Riffaud qua đời ngày 6-11 vừa qua tại quê nhà Pháp, khi vừa tròn 100 tuổi.
Bà là một nhà văn, nhà báo lỗi lạc, từng là ngọn cờ đầu của phong trào Kháng chiến Pháp, sát cánh cùng Đảng Cộng Sản Pháp chống lại Đức Quốc Xã.
Bà Madeleine Riffaud gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh tại một hội nghị của Đảng Cộng Sản Pháp tại Paris, cuộc gặp gỡ này khiến bà quyết định đến Việt Nam để đưa tin dưới mưa bom bão đạn - Ảnh: AFP
Sau Thế chiến thứ hai, bà lại tiếp tục xông pha ra chiến trường tại Việt Nam và Algeria, trở thành tiếng nói và người bạn thân thiết và thủy chung của nhân dân Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
Những bài báo, phim tài liệu, bức ảnh bà chụp lại tại chiến trường năm ấy đã trở thành bằng chứng không thể chối cãi về những tội ác của Mỹ và sự khốc liệt của cuộc chiến giành lại độc lập của người dân Việt Nam.
Bà cũng đã vinh dự được gặp mặt và trò chuyện với Chủ tịch Hồ Chí Minh hai lần thời gian đó.
Vào thời bình, bà tiếp tục tham gia vào các hoạt động của Hội hữu nghị Pháp - Việt, ủng hộ nạn nhân da cam Việt Nam, giúp đỡ người dân có hoàn cảnh khó khăn ở vùng sâu, vùng xa của Việt Nam, luôn dõi theo, ủng hộ, và cổ vũ nhân dân Việt Nam trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế.
Song Jae Rim
Nam diễn viên Song Jae Rim, đã được cảnh sát phát hiện tự tử tại nhà riêng quận Seongdong hôm 12-11 vừa qua.
Anh nổi tiếng với việc tham gia các gameshow, phim truyền hình đình đám Hàn Quốc như Mặt trăng ôm mặt trời, We got Married, Fantasy Tower, Two Weeks, Secret Love...
Song Jae Rim được khán giả yêu mến bởi hình tượng ấm áp, hài hước trong các bộ phim mình tham gia, điều này càng làm cho cái chết của anh gây sốc với người hâm mộ - Ảnh: Naver
Cái chết của chàng minh tinh ở tuổi 39 một lần nữa gây rúng động Hàn Quốc vì tình trạng các thần tượng chọn tự kết liễu đời mình vì áp lực hoặc vấn đề tâm lý, Song Jae Rim cũng để lại một lá thư tuyệt mệnh dành cho người thân và bạn bè.
Song Jae Rim sinh năm 1985, anh đã tham gia hơn 30 phim xuyên suốt sự nghiệp, bao gồm cả phim điện ảnh và truyền hình.
Shuntaro Tanikawa
Shuntaro Tanikawa là gương mặt lớn của văn học Nhật Bản, qua đời ngày 13-11, hưởng thọ 92 tuổi.
Ông ra đi để lại cho văn đàn Nhật Bản những bài thơ ca mang tính đối thoại, bứt phá khỏi khuôn khổ thơ haiku truyền thống.
Chân dung nhà thơ Shuntaro Tanikawa, ông được miêu tả là người hiền lành, khiêm tốn, thường tham gia các buổi đọc thơ, đọc sách cho thiếu nhi - Ảnh: Shuhei Tonami
Sinh năm 1931 tại Tokyo (Nhật Bản), ông đã bắt đầu làm thơ từ thời niên thiếu, những tập thơ nổi tiếng của ông là Cô đơn hai tỉ năm ánh sáng, Nỗi buồn nổi trên mặt sông, Ngày những chú chim biến mất khỏi bầu trời...
Trong rừng thơ ca Nhật Bản, ông sánh ngang với những cây đại thụ như Hasegawa Ryusei, Ooka Makoto, Sekine Hiroshi...
Ông từng chia sẻ rằng ông không hề sợ cái chết, thậm chí còn có tâm nguyện sẽ viết một bài thơ để tả trải nghiệm đó.
"Tôi tò mò hơn về nơi tôi sẽ đi khi chết. Đó là một thế giới khác, đúng không? Tất nhiên tôi cũng như bao người, muốn một cái chết nhẹ nhàng thanh thản không qua phẫu thuật hay bất cứ điều gì tương tự. Tôi muốn chết, bất thình lình" - ông nói.
Nhà văn Quỳnh Dao
Chiều 4-12 vừa qua, giới yêu văn nghệ bàng hoàng vì cái chết của nữ nhà văn Quỳnh Dao, bà chọn tự kết thúc cuộc đời mình tại thành phố Tân Bắc (Đài Loan, Trung Quốc), hưởng thọ 86 tuổi.
Trong thư tuyệt mệt, bà tâm sự với độc giả và gia đình rằng mình sẽ không bị thời gian khuất phục, dẫu có chết cũng phải do tự mình quyết định.
Quỳnh Dao thời trẻ - Ảnh: Weibo
Nhiều người ngưỡng mộ bà vì tinh thần muốn làm chủ cuộc đời mãnh liệt, khi sống dám yêu dám ghét, khi ra đi thì tự do tự tại.
Nữ sĩ Quỳnh Dao sinh năm 1938, nguyên quán ở Hồ Nam (Trung Quốc), tác phẩm đầu tay của bà là Vân ảnh, sáng tác năm 1954.
Kể từ đó, bà miệt mài viết sách, sản sinh hơn 60 bộ truyện, hầu hết trong số đó được chuyển thể thành phim, với những cái tên kinh điển như Hoàn Châu cách cách, Tân dòng sông ly biệt, Không phải hoa chẳng phải sương...