"Iran đã thông báo với cơ quan về ý định lắp khoảng 6.000 máy ly tâm tại các cơ sở ở Fordo và Natanz để làm giàu uranium lên tới 5%, cao hơn mức giới hạn 3,67% mà Tehran đã đồng ý vào năm 2015", AFP hôm nay dẫn tài liệu của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) thuộc Liên Hợp Quốc.
Tehran năm 2015 ký Kế hoạch hành động Chung Toàn diện (JCPOA) với một số cường quốc hạt nhân phương Tây, trong đó có Mỹ, cam kết hạn chế chương trình hạt nhân của nước này để đổi lấy việc gỡ các lệnh trừng phạt. Iran cũng nhất trí làm giàu uranium ở mức tối đa 3,67%.
Ba năm sau, tổng thống Mỹ Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu đã đơn phương rút Mỹ khỏi thỏa thuận. Iran đáp trả bằng cách giảm mức độ tuân thủ thỏa thuận, nâng ngưỡng làm giàu uranium lên mức tinh khiết 60%.
Việc lắp thêm hàng nghìn máy ly tâm đồng nghĩa Iran có thể làm giàu uranium nhanh hơn, động thái có thể làm tăng rủi ro về phổ biến vũ khí hạt nhân. Iran tuyên bố không theo đuổi vũ khí hạt nhân, nhưng các nước phương Tây cho rằng các chương trình hạt nhân dân sự không cần làm giàu uranium lên mức 60%.
Iran hiện chưa lên tiếng về thông tin này.
Nhà máy điện hạt nhân Bushehr ở Vịnh Ba Tư, miền nam Iran ngày 29/4. Ảnh: AFP
Tuần trước, hội đồng 35 quốc gia của IAEA thông qua nghị quyết do Anh, Pháp, Đức và Mỹ đề xuất, lên án Iran vì thiếu hợp tác trong vấn đề hạt nhân. Tehran mô tả động thái này "mang động cơ chính trị" và để đáp trả, họ tuyên bố đưa vào hoạt động "máy ly tâm tiên tiến mới" nhằm tăng kho dự trữ uranium đã làm giàu.
Theo IAEA, Iran cho biết họ lắp thêm máy ly tâm hạt nhân nhằm đáp trả nghị quyết này của hội đồng.
Iran hiện có hơn 10.000 máy ly tâm hoạt động tại hai nhà máy dưới lòng đất ở Natanz và Fordo, cùng một nhà máy thí điểm trên mặt đất tại Natanz. Bên cạnh đó, số lượng các lò phản ứng mà Iran có kế hoạch xây dựng vượt xa số đã có.
Iran nhiều lần nhấn mạnh nước này có quyền sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình. Tuy nhiên, đây cũng là quốc gia phi hạt nhân duy nhất làm giàu uranium lên mức 60%, gần tới ngưỡng 90% của cấp độ vũ khí.
Thông tin về 6.000 máy ly tâm xuất hiện sau khi Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi trả lời phỏng vấn rằng Tehran thất vọng vì phương Tây chưa thực hiện cam kết dỡ bỏ lệnh trừng phạt theo JCPOA. Ông cũng nêu khả năng Iran thay đổi học thuyết hạt nhân để phù hợp với tình hình thực tế mới.
Huyền Lê (Theo AFP, Reuters)